Mieren zijn wereldwijd te vinden en vormen 15 tot 25% van de biomassa van landdieren. In België en Nederland komen ongeveer 76 verschillende soorten mieren voor. Interessant is dat mieren al bestonden toen dinosaurussen zo'n 100 miljoen jaar geleden over de aarde zwierven. Net als bijen en wespen behoren mieren tot de groep van de 'vliesvleugeligen', ondanks dat ze meestal ongevleugeld zijn. Daarnaast hebben mieren elkaar nodig om te blijven voortbestaan; alleen kunnen ze niet overleven, met uitzondering van de solitaire miersoorten.
Heb jij last van mieren in huis of mieren in de tuin? Lees dan snel verder! Op deze pagina legt Rootsum uitvoerig uit waar je mieren tegen kunt komen, welke dieren mieren eten en hoe je gemakkelijk mieren kunt bestrijden.
Waar leven mieren?
Waar mieren leven, hangt voornamelijk af van de soort mier.
De meeste mierensoorten graven nesten onder de grond. Ze kunnen ondergronds namelijk eenvoudig reusachtige mieren complexen bouwen. Sommige mieren soorten verblijven het liefst in kalkrijke en droge zandgrond met een open vegetatiestructuur. Denk hierbij aan graslanden en open bossen met berken en eiken.
Andere mieren soorten leven graag in vochtige grond. Daar maken ze hun nest op zonrijke plaatsen zodat het broed goed tot ontwikkeling kan komen. Maar enkele soorten mieren kunnen in de schaduw leven. Dit zijn onder andere de boommier, de glanzende houtmier, de bosslankmier, de gewone drentelmier en de reuzenmier. Verder leeft de bruine houtmier uitsluitend in oude bomen, terwijl de zwarte wegmier zich in de grond, in dood hout of onder stenen nestelt.
Er kunnen op één plek meerdere mierensoorten voorkomen, maar sommige mierensoorten kunnen niet vredig naast elkaar leven. De rode bosmier en de glanzende houtmier vormen hier een goed voorbeeld van. Omdat deze twee mierensoorten dezelfde voedingsbehoefte hebben, tolereren ze elkaar niet in hetzelfde leefgebied. Wanneer de ene soort voorkomt, dan zul je de andere soort niet vinden.
Hoe leven mieren?
Mieren leven volgens een complexe sociale structuur binnen het mierennest. Er is geen andere diersoort die zo goed georganiseerd is en samenwerkt als de mieren.
Hoe werkt een mierennest?
Zo leggen één of meerdere mieren koninginnen eitjes. Eén mieren koningin kan tussen 10 en 20 jaar oud worden. Al die tijd verblijft ze in het nest om eitjes te leggen. Deze eitjes zijn wit en langwerpig. Je vindt miereneitjes altijd in groepjes bij elkaar.
Wanneer een nieuw mierennest wordt opgericht, zorgt de koningin aanvankelijk voor de eerste eitjes, waaruit de eerste werksters ontstaan – haar dochters. Deze werksters nemen later de zorg voor het nest over. In het begin bevat het nest de koningin en enkele werksters. De mannetjes verschijnen pas als het nest volgroeid is.
Werksters hebben verschillende taken: sommige zoeken naar voedsel, anderen zorgen voor het broed en verzamelen voedsel, terwijl soldaten de nestgangen graven. Dit zorgt ervoor dat mieren effectief natuurlijke vijanden, vaak veel groter dan zijzelf, kunnen bestrijden.
Nieuwe koninginnen ontstaan als het nest genoeg is gegroeid. Ze ontvangen extra voeding in hun larvale fase, terwijl onbevruchte eitjes mannetjes met vleugels opleveren.
Mieren paren in de lucht
De mannelijke mieren zie je meestal niet, hun enige taak is paren. Dit doen ze in de lucht, daarom spreekt men van een ‘bruidsvlucht’. Mieren met vleugels zjn mannetjes en jonge koninginnen die hierdoor in de lucht kunnen paren. De bruidsvluchten vinden in verschillende periodes van het jaar plaats. Wanneer vliegende mieren verschijnen, is afhankelijk van de miersoort.
De paartijd, die plaatsvindt tussen eind juni en eind september, is zichtbaar bij warm en droog weer, aangezien mieren een hekel hebben aan kou en regen.
Op het moment dat de kolonie groot genoeg is, ontstaan gevleugelde jonge koninginnen en mannetjes. Daarbij is vooral de timing van cruciaal belang. Als in verschillende kolonies het mierennest op hetzelfde moment klaar is voor de bruidsvlucht, dan kan de paringsdans in de lucht plaatsvinden tussen mieren van verschillende kolonies. Zo ontstaat er genetische uitwisseling en wordt inteelt op een natuurlijke wijze voorkomen.
Alleen de hoogst vliegende mannetjes kunnen paren. Na de paring verliezen alle mieren hun vleugels. Vervolgens gaan de mannetjes snel dood. Daarentegen bijten de koninginnen hun vleugels af en zoeken ze een gunstige plaats om een nieuwe kolonie op te richten. Daar zullen ze vervolgens de komende 15-25 jaren verblijven om voortdurend eitjes te leggen.
Wat eten mieren?
Net als zoveel andere insecten zijn mieren echte opruimers in de natuur. De volwassen mieren hebben de meeste behoefte aan koolhydraten. Daarom voeden zij zich met honingdauw, dit is de suikeruitscheiding die bladluizen en schildluizen achterlaten op de bladeren. Daarnaast hebben de larven juist behoefte aan eiwitten en daarvoor worden veel insecten gevangen. Denk hierbij aan insecten zoals spinnen, duizendpoten, miljoenpoten, pissebedden en wormen. Deze kunnen zowel levend als dood naar het mierennest worden gevoerd.
Natuurlijke vijanden van mieren
Kunnen mieren bij ons hun gang aan of zijn er ook andere dieren die mieren eten?
Welke dieren eten mieren?
De belangrijkste natuurlijke vijanden van mieren zijn mieren uit andere nesten, omdat er veel concurrentie is voor ruimte en voedsel. Vooral bij voedselschaarste vechten mieren met elkaar, wat vaak leidt tot veel slachtoffers aan beide kanten. De dode mieren dienen als voedsel voor de overlevenden. Zo'n strijd komt vooral voor bij bosmieren en is gerelateerd aan voedseltekort.
Verder hebben mieren niet veel ‘echte’ natuurlijke vijanden. Wel hebben een aantal spinnensoorten zich inmiddels op mieren als voedselbron gespecialiseerd. Dit zijn onder andere de galgspinnen, mierenjagers en de mierendieven. Daarnaast eten kikkers, padden, slangen, hagedissen en vogels ook mieren. Onder de vogels zijn vooral de groene specht en zwarte specht bekende voorbeelden die bosmieren eten. Bruidsvluchten van vliegende mieren kunnen verstoord worden door spreeuwen, gierzwaluwen en kokmeeuwen. Deze vogelsoorten zijn namelijk verzot op de vette, eiwitrijke koninginnen.
Parasieten van mieren
Er zijn heel wat inwendig levende parasieten, ofwel endoparasieten, van mieren bekend. Onder andere draadwormen, aaltjes (Nematoda), zuigwormen (Trematoda) en lintwormen (Cestoda) kunnen in mieren voortleven. Ook zijn er wespen (Aculeata Parasitica) die op mieren parasiteren en wiens larven zich ontwikkelen in de lichaampjes van de mieren.
Mieren en bladluizen
Mieren werken samen met bladluizen.
Wat doen mieren in mijn boom?
Mieren melken de bladluizen door op ze te kloppen, zodat ze meer suiker uitscheiden. Daarnaast beschermen mieren de bladluizen tegen natuurlijke vijanden zoals lieveheersbeestjes of larven van gaasvliegjes.
In de winter nemen mieren de bladluizen mee naar hun nest voor warmte. Grote mieren houden kleine mieren weg van de bladluizen, die dan op zoek moeten naar andere voeding, zoals nectar of plantensappen. Mieren maken geen schade aan bloemen of planten, maar zoeken naar bladluizen of nectar.
Eigenlijk gedragen mieren zich zoals mensen. Ze zijn namelijk boeren. Mieren zoeken eten, melken bladluizen voor voeding en slaan hun oogsten vervolgens op in ondergrondse opslagruimten. Een voorbeeld hiervan zijn de blaadjes waar je mieren vaak mee ziet lopen. De stukken blaadjes eten ze niet op; ze verzamelen blaadjes omdat daar schimmels op groeien die een eiwitrijke voedingsbron zijn.
Mieren uit fruitbomen weren
Voorzie tegen eind maart de bomen van een boomlijmband met niet-drogende lijm. Ook steunpalen bij de fruitbomen moeten voorzien worden van een boomband. Zo vermijd je dat mieren in de boom kruipen en ga je minder last hebben van bladluizen. Van nature aanwezige of uitgezette nuttige insecten kunnen immers ongestoord werken.
Dit kan niet bij leibomen die tegen een raster of muur groeien. De mieren kunnen via deze weg de bomen altijd bereiken.
Bestrijding van mieren buiten
In de tuin kunnen we doorgaans mieren beter tolereren. Als mieren tussen planten en struiken een nest maken, kan dit over het algemeen weinig kwaad. Je moet alleen wel opletten als je onkruid gaat wieden. Voor je het weet zit je anders met je hand of voet middenin een mierennest.
Mieren bestrijden met aaltjes
Er zijn chemische mierenpoeders te koop die je kunt inzetten om mieren te bestrijden. Deze zijn echter schadelijk voor de bodem en het milieu. Kies er liever voor om een mierennest biologisch te bestrijden.
Het beste middel tegen mieren buiten is Mier-run
Mier-run: aaltjes tegen mieren
Aaltjes zijn minuscuul kleine rondwormen die in de mieren larven binnen dringen en deze vervolgens bacterieel vergiftigen. De aaltjes parasiteren als het ware de mierenlarven.
De volwassen mieren merken dat hun nest besmet wordt en verlaten hun nest. Zowel rode als zwarte mieren kun je bestrijden op deze manier
Waar aaltjes tegen mieren gebruiken?
Mier-run kan in elke situatie gebruikt worden waar de aaltjes in de grond kunnen doordringen. Op harde oppervlaktes kan je Mier-run daarom niet gebruiken.
Mieren in bloempot bestrijden
Je kunt aaltjes tegen mieren aangieten in een bloempot. Dit geldt ook voor groentebakken waar mieren hun nest in gebouwd hebben.
Mieren in het gazon of in het grasveld bestrijden
Of je nu mieren hebt in je gras of mieren in je grasmat, je maait het gras eerst zo kort mogelijk. Daarna bevochtig je de ondergrond, mocht deze droog zijn. Je giet het product in de verschillende openingen van de mierennesten. Indien de mierennesten verspreid zijn over het hele gazon, behandel dan de totale oppervlakte en geef extra aaltjes in de openingen van de mierennesten. De aaltjes moeten in de ondergrondse mierennesten terecht komen. Na toedienen van de aaltjes nogmaals alles goed afspuiten met water.
Mieren bestrijden in de serre, in de moestuin of in tuinplanten
Dit is zeker mogelijk met Mier-run, want de mieren kunnen in de ondergrond doordringen. Mocht je mierennesten tussen sierplanten willen bestrijden, dan moet je even de boomschors of hakseling weghalen voor je Mier-run aanbrengt. Daarna kan het weer terug erop.
Mieren bestrijden op terras, mieren verdelgen onder tegels
Dit kan enkel met aaltjes tegen mieren als je de tegels optilt en rechtstreeks in de mierennesten Mier-run kan gieten. Het heeft dus geen zin om Mier-run bovenop de terrastegels te gieten. Daar verdrogen de aaltjes door de UV-straling.
Gevleugelde mieren bestrijden
Het heeft geen nut om vliegende mieren te bestrijden. De mannelijke mieren en jonge koninginnen krijgen vleugels zodat ze in de lucht kunnen paren. Ze verliezen hun vleugels weer nadat de paring heeft plaatsgevonden. Vliegmieren zijn dus maar een tijdelijk fenomeen.
Wat doen tegen mieren in huis?
Mieren bestrijden in huis is geen overbodige luxe want al lopend ontlasten mieren zich. Ze bevuilen met andere woorden je hele huis. Maar hoe kom je van mieren af?
Het beste middel tegen mieren in huis is snel ingrijpen. De mieren die je als eerste ziet in huis zijn de verkenners. Als je deze mieren bestrijdt en dus kwijt raakt, dan is het mogelijk om de rest van de mieren buiten te houden. De verkenners gaan namelijk op zoek naar voedsel en brengen het vervolgens terug naar het mierennest. Eenmaal aangekomen in het nest, gaan andere werksters de verkenners volgen naar de voedselbron. Mieren laten namelijk een spoor van feromonen (geurstoffen) achter waardoor ze elkaar moeiteloos kunnen volgen. Het beste wat je kan doen, is de verkenners te doden en met javel of sodawater de mierensporen uit te wissen.
Bestrijding van mieren in huis
Is het niet gelukt om de verkenners uit te schakelen vooraleer ze teruggekeerd zijn naar hun nest en neemt dus het aantal mieren alsmaar toe? Dan is het tijd om andere middelen te hanteren.
Diatomeeënaarde strooien
Dit helpt effectief tegen mieren. Diatomeeënaarde is namelijk een poeder dat bestaat uit eencellige schelpdiertjes. Onder de microscoop lijken het glassplinters, maar met het blote oog ziet het eruit als lavameel. Die poeder van eencellige schelpdiertjes kun je strooien waar mieren het huis binnenkomen of in de loopgangen. Diatomeeënaarde werkt meteen maar helaas slechts tijdelijk. Hierdoor zul je herhaaldelijk diatomeeënaarde moeten strooien.
Ecologische mieren lokdoosjes
De chemische mieren lok doosjes zijn niet goed voor het milieu en zelfs gevaarlijk voor kinderen en huisdieren. Kies daarom liever voor ecologische mierenlokdoosjes. In het begin zie je meer mieren, want ze komen allemaal op het aas in het lokdoosje af. Daarna nemen ze het gif mee naar hun nest waardoor het mierennest vernietigd wordt.
Een zoet mengsel maken van jam of stroop, een beetje water en gist:
Dit is geen diervriendelijke manier om mieren te bestrijden, daarom raad ik het ten stelligste af. Als mieren dit mengsel eten, dan zet het gist uit in hun maagjes. Hierdoor gaan de mieren vervolgens dood.
Nest vernietigen
De beste manier om van mieren af te komen, is op zoek gaan naar het mierennest en die te vernietigen. Meestal vind je het mierennest buitenshuis en kan je Mier-run gebruiken. De mieren hebben slechts een minuscuul gaatje nodig om binnen te komen. Soms bevindt de mierennest zich echter onder de vloeroppervlaktes en is het niet haalbaar om bij het nest te komen en deze te vernietigen.
Preventieve maatregelen tegen mieren in huis
Zoals je misschien gemerkt hebt, gaat er ongemerkt behoorlijk wat tijd en moeite zitten in het bestrijden van mieren. Werk daarom zoveel mogelijk preventief. De volgende preventieve maatregelen kun je treffen om mieren in huis te voorkomen:
- Zorg dat voedingsmiddelen, zeker de zoete dingen, in voorraaddozen of -boxen zijn opgeborgen.
- Laat geen voedingsresten liggen op de tafel, het aanrecht of de grond
- Kit eventueel de openingen dicht waardoor mieren binnen kunnen komen
- Zorg dat vuilnisbakken goed zijn afgesloten en plaats ze op ruime afstand van je huis
Mieren verjagen
Heb je de verkennende mieren gespot in huis of wil je preventief mieren verjagen? In dat geval heb je de volgende mogelijkheden:
- Plaats koperdraad of centjes van koper in de loopgangen van mieren of daar waar mieren binnen willen komen. De geur van koper verstoort namelijk de geursporen van de mieren. Hierdoor raken de insecten gedesoriënteerd. OVer het algemeen werkt koperdraad beter dan centjes van koper
- Er zijn ook huismiddelen om mieren te bestrijden. Zo blijkt kaneel goed te werken. Ook kun je citroen of knoflook uitsmeren op de grond of met kruidnagel een barrière maken.
Andere bestrijdingsmiddelen onder de loep
- Mieren bestrijden met spiritus
- Mieren bestrijden met chloor
- Mieren professioneel bestrijden
Spiritus in het nest gieten en aansteken is absoluut geen aanrader om mieren te bestrijden. Deze methode is namelijk schadelijk én gevaarlijk voor het milieu en erg dieronvriendelijk.
Chloor is erg slecht voor de bodem en doodt veel gunstig bodemleven af, dus absoluut te vermijden.
Dit gebeurt met lokaasgel waarin een chemisch product is verwerkt. Ook dit is geen natuurlijke manier om mieren te bestrijden.