Fruitmot

Is fruitmot schadelijk? Ja zeker, fruitmot zorgt voor rupsen in appels. We spreken dan van wormstekige appels. Fruitmot kan zowel appel als peren aantasten. Ze hebben wel een duidelijke voorkeur voor appels. Peren worden niet gemakkelijk wormstekig.

De schade herken je aan een larve of rups in de appel. Zit de rups niet meer in de appel, dan zie je wel een boorgang en bruine verrotting van het vruchtvlees wanneer je de appel doorsnijdt. Het is altijd slim om een appel met een gaatje in de schil, even door te snijden voordat je er je tanden inzet.

De rups van de fruitmot is roze bij appel en wit of bijna geel bij peer. Ze vreet zich door de vrucht naar het klokhuis waar ze van de proteïnerijke pitten smult. In de gangen laten de rupsen uitwerpselen achter, dit is bruin en korrelvormig. Na ongeveer 1 maand is de rups volgroeid. Ze verlaat dan de vrucht via een spinseldraad om vervolgens een schuilplaats te zoeken in de schors van de boom of in de grond onder de appelboom. Daar kan ze verpoppen tot tweede generatie volwassen fruitmot ofwel overwinteren om in de lente opnieuw tevoorschijn te komen.

Verschil tussen fruitmot en appelzaagwesp

Welke plaag op je appelboom zit, is belangrijk om te weten. Als je fruit wordt belaagd door de appelzaagwesp hebt, zal een feromoonval fruitmot niet werken. Een val met het specifieke feromoon van de fruitmot werkt immers niet tegen de appelzaagwesp.

Hoe fruitmot en appelzaagwesp onderscheiden?

De appels worden in beide gevallen gestoken en opgevreten door de larven, zowel door de fruitmot larve als de appelzaagwesp larve. Ze vertonen in het begin hetzelfde wormstekige beeld in het vruchtvlees. De aantasting van de fruitmot is echter pas later op het jaar zichtbaar dan de aantasting van de appelzaagwesp omdat de appelzaagwesp vroeger begint te vliegen.

Je kan het verschil ook merken aan de rupsen, als ze nog in de vrucht aanwezig zijn. De fruitmotlarve is roze-kleurig in een ouder stadium terwijl de larve van de appelzaagwesp vuilwit van kleur blijft. Bovendien hebben de volgroeide larven van de appelzaagwesp een sterke geur.

Een typisch kenmerk voor appelzaagwesp is de zaagwespring (zie foto). Dit is een verkurkte slinger over de appel die later in het seizoen zichtbaar wordt. De uitgekomen larven van de appelzaagwesp bewegen zich net onder de schil van het kleine vruchtje. De gangen groeien met de vrucht mee en barsten later open waardoor de typische zaagwespringen ontstaan.

Fruitmot komt veel meer voor dan appelzaagwesp. Het is wel mogelijk dat je in dezelfde appelboomgaard op hetzelfde moment schade hebt van de fruitmot en appelzaagwesp.

Verschil met vroege fruitmot en kleine fruitmot

De vroege fruitmot en kleine fruitmot brengen niet zoveel schade met zich mee. In de hobbytuin, heeft men heeft men voornamelijk last van de gewone fruitmot Cydia pomonella.

De vroege fruitmot (Pammene rhediella) is een nog kleinere mot van slechts 5 mm groot. Ze is donkerpaars van kleur met oranje vleugeleinden. De vroege fruitmot kent maar 1 generatie per jaar en vliegt uit tussen half april en einde juni.

De rups van de vroege fruitmot is crèmekleurig tot grijsachtig wit met bruine wratten. De jonge larven vreten oppervlakkig aan de vrucht, men spreekt van ‘snoepvreterij’. Oudere rupsen vreten vraatgangen in de vrucht zelf. In de gangen laten ze geen uitwerpselen achter. De gangen verkurken.

De kleine fruitmot Cydia lobarzewskii of Grapholita lobarzewskii is net als de gewone fruitmot ongeveer 8 mm groot. Ze is echter geelbruin van kleur met onregelmatige donkere vlekken. Ze vliegt tussen eind april en half juli. Eitjes worden afzonderlijk afgezet op de jonge vruchten. De larve kan tot 12 mm groot worden, is aan de bovenkant roze van kleur en aan de onderkant witgeel.

De rupsen veroorzaken ook gangen in de vruchten zonder uitwerpselen achter te laten.

Hoe fruitmot bestrijden?

Fruitmot chemisch bestrijden is niet evident. De larven brengen immers hun gehele cyclus in de appel door en zijn daardoor niet vatbaar voor een chemische bestrijding. Bovendien dood je met chemische spuitmiddelen ook natuurlijke vijanden die juist zeer hard nodig zijn in de strijd tegen schadelijke insecten. Werken aan meer biodiversiteit is dé oplossing voor vele plagen en dan zijn chemische bestrijdingsmiddelen uit den boze!

Fruitmot biologisch bestrijden

1. Fruitmot bestrijden met een feromoonval fruitmot

Het gemakkelijkste middel tegen fruitmot is een feromoonval tegen fruitmot. Ze bestaat uit een deltaval en een specifieke feromooncapsule. De feromooncapsule is een rubber dopje dat doordrenkt is met de seksgeur die vrouwelijke fruitmotten uitscheiden om de mannetjes te lokken. Dit feromoon wordt in de val bevestigd waardoor je de mannetjes letterlijk in de val lokt.

De deltaval fruitmot is een driehoekige val met lijmbodem. Het feromoon kan rechtstreeks op de lijmbodem worden gelegd of in het daarbij geleverd kokertje in de nok van de val worden bevestigd. Er worden 4 lijmbodems meegeleverd, voldoende voor een seizoen.

Deltaval beter dan funnelval?

Om fruitmotten te vangen, werkt de deltaval vangt de fruitmot beter dan de gewone mottenval met vangpot. De fruitmot is zo klein, dat ze beter aan de lijmplaten blijft hangen in de deltaval dan gevangen blijft in de vangpot van de gewone mottenval. Ze kunnen er gemakkelijk terug uitvliegen. Daarom adviseren wij om de deltaval te gebruiken. is er sprake van een ware fruitmotplaag hebt, dan kan je het eerste jaar wel een funnelval hangen omdat deze meer motten kan herbergen.

Wanneer de feromoonval fruitmot ophangen?

Idealiter hang je de val vanaf half april tot en met september indien je late appelsoorten hebt. Het is beter om de eerste weken geen motten te vangen, want dan ben je zeker dat je de feromoonval op tijd vóór de vluchtperiode uithing en dat er tussen de motten nog geen bevruchting is opgetreden.

Wat doet de feromoonval fruitmot?

Motten vangen met een feromoonval bouwt de populatie schadelijke fruitmotten geleidelijk af. Doordat er steeds minder motten in je omgeving gaan vliegen, gaat de schade nihil worden. Door jaarlijks één of meerdere feromoonvallen te hangen, afhankelijk van de grootte van je boomgaard, kan je de populatie fruitmotten in je omgeving onder controle houden.

Dankzij de feromoonval ga je precies weten wanneer de vlucht van de fruitmot bij jou start. Als je een middel tegen fruitmot wilt spuiten, kan je dankzij deze monitoring dit met precisie doen.

2. Inzetten van sluipwespen Trichogramma

Er zijn vele soorten Trichogramma sluipwespen over de hele wereld te vinden. Deze sluipwespen parasiteren op de eitjes van vlinders en motten. Een bepaalde soort parasiteert op de eitjes van de fruitmot. Ze moeten uitgezet worden op de moment dat de eerste motten worden gevangen in de feromoonvallen en de eiafleg dus volgt. Na twee weken moet de behandeling nogmaals herhaald worden.

De sluipwesp legt een eitje in het eitje van de mot waardoor er geen fruitmotlarve kan ontwikkelen maar een nieuwe sluipwesp. De nieuwe sluipwesp die na ongeveer 10 dagen tevoorschijn komt, kan weer nieuwe motteneieren parasiteren.

3. Oorwormhuisje ophangen

Oorwormen zijn natuurlijke vijanden van de fruitmot. Als je geen chemische middelen of breedwerkende biologische middelen gebruikt, zullen er veel oorwormen in je boomgaard komen. Ze eten een breed scala aan insecten, waaronder bladluizen, en kunnen verschillende rupsen in de boomgaard bestrijden. Zo eten ze onder andere de rups van de fruitmot, pruimenmot, wintervlinder en ook rupsen van andere bladrollers.

Hang dus oorwormhuisjes in je fruitbomen. Dit kan door terracotta potjes te vullen met stro, af te dekken met kippengaas en vervolgens omgekeerd in de bomen op te hangen. Je zal zien, ze zullen snel bewoond zijn.

4. Rupsen wegvangen met vangbanden van golfkarton

Vanaf juni kan je de stam van de appelaars ombinden met een band van dubbel golfkarton van 20 cm breed. De rupsen gaan namelijk de wormstekige vruchten verlaten om in de schors een overwinteringsplekje te zoeken. Als ze het golfkarton tegen komen, hebben ze de neiging om zich daarin te verstoppen en niet meer verder te zoeken. In september verwijder je het golfkarton en neem je zo veel overwinterende rupsen mee. Dit beperkt de aantasting voor het volgend seizoen.

Tip: Om het golfkarton te verstevigen, kan je er nylongaas of een plastieken band rond wikkelen en vervolgens alles samen vastbinden met een ijzerdraad. Hang het golfkarton op 1.2 m hoogte.

5. Fruitmot bestrijden met aaltjes

Felti-care aaltjes zijn de natuurlijke vijanden van de fruitmot. Door Felti-care aaltjes opgelost in water bij valavond over de boomstam te sproeien, ga je de rupsen die overwinteren in de schors van de stam aanpakken.

De beste toepassingsperiode is september-oktober. De luchttemperatuur tijdens de nacht moet hoger zijn dan 12°C dus wacht niet te lang op het einde van het seizoen.

Behandel zowel de boomstammen tot 1 m hoogte als de grond onder de bomen. Gebruik 1 miljoen nematoden per m2.

6. Gevallen fruit oprapen

Appels die gestoken werden door fruitmot, kunnen vroegtijdig van de boom vallen. Leg een doek onder je appelboom of raap de appels meteen op zodat de larven niet in de grond kunnen kruipen om te overwinteren. Gevallen fruit oprapen is ook belangrijk om te vermijden dat fruitvliegjes op het rottend fruit afkomen.

7. Kippen in de boomgaard

Kippen kunnen het hele jaar rondscharrelen in de fruittuin. Als dit voor jou niet mogelijk is, is het toch aangewezen om ze tijdens de wintermaanden los te laten lopen onder de fruitbomen. Dit helpt om de overwinterende rupsen te beperken. Ze kunnen de cocons zoeken die in de grond aanwezig zijn.

Versterk uw fruitbomen

• Geef nooit chemische bemesting, zeker geen chemische stikstof, dit maakt de bomen gevoeliger aan ziekten
• Geef als basisbemesting een dikke mulchlaag compost uit eigen tuin of een laag wormenaarde. Een laag van 3 cm dik voldoet als je dit jaarlijks herhaalt.
• Behandel de bomen met Oenosan. Dit natuurlijk product bestaat uit vermalen calcietgesteente , zorgt voor sterkere bladeren en maakt in periodes van hitte de bomen meer stressbestendig. Oenosan zorgt ook voor een betere vruchtzetting en verhoogt het suikergehalte waardoor de vruchten zoeter smaken bij oogst. Toepassen vanaf de knopvorming en om de drie weken herhalen. Dit product kan in de bomen worden gespoten met onze nematodenspuit.
• Een andere optie is de bomen behandelen met Microferm. Het is een mengeling van gunstige bacteriën, schimmels en gisten. Ze gaan zich op het blad vermenigvuldigen en zorgen dat de bomen meer weerstand opbouwen tegen schadelijke schimmels. Ook microferm kan je in de bomen spuiten met de nematodenspuit.