Engerlingen in het gras
Engerlingen zitten in de grond, meestal onder de graszoden. Toch komen ze niet alleen in gazons voor. Ook onder hagen, zoals een beukenhaag, en bij bomen en heesters kunnen ze aanwezig zijn.
Deze larven vreten aan de wortels van gras en struiken. Wanneer de aantasting ernstig wordt, sterft het gras of de heester uiteindelijk af.
Wat zijn engerlingen?
Alle witte larven met zes pootjes vooraan die we in de grond aantreffen, noemen we engerlingen.
Het gaat hierbij om de larven van verschillende soorten bladsprietkevers. Voorbeelden zijn de rozenkever, junikever, sallandkever, julikever, meikever en enkele andere soorten.
Kenmerken van engerlingen
Engerlingen zijn te herkennen aan een aantal duidelijke eigenschappen:
- Witte, C-vormige lichaam
- Bruine kop
- Donkergrijs achterlijf
- Drie paar poten aan de voorzijde
Alle larven die deze kenmerken vertonen, worden in de volksmond “engerlingen” genoemd.
Verschillen tussen de soorten
Hoewel ze veel op elkaar lijken, zijn er wel degelijk verschillen tussen de soorten keverlarven. Zo variëren ze in grootte, levenscyclus en in het tijdstip waarop ze in de grond voorkomen.
Schade door engerlingen
Volwassen kevers leven slechts enkele weken. In die periode voeden ze zich met bladeren en bloemen van planten en bomen.
De echte schade ontstaat echter door de larven die uit de eitjes komen. Deze vreten de wortels kapot van gazon en heesters, waardoor de planten verzwakken en uiteindelijk kunnen afsterven.
 |
 |
Schade in het gazon herkennen
Engerlingen in het gras zijn het eerste jaar moeilijk te ontdekken. De meeste kevers leggen hun eitjes op de plek waar ze zelf als volwassen kever uit de grond kwamen. Slechts een klein deel van de eitjes wordt elders afgezet.
Daarom zie je in het eerste jaar vaak slechts enkele kleine, gele plekken in je gras. Het jaar daarna worden er veel meer eitjes in jouw gazon afgezet en neemt de schade snel toe.
Typische schade in het gazon:
✓ Gele plekken in de grasmat.
✓ Vogels zoals kraaien, kauwen en eksters die in het gras pikken.
✓ Mollen die opduiken en molshopen veroorzaken.
✓ De grasmat die los komt te liggen en als een tapijt kan worden opgerold.
✓ Onder de opgerolde grasmat liggen vaak veel engerlingen zichtbaar.
✓ Blijvende kale plekken en afstervend gazon.
Schade van engerlingen aan vaste planten, hagen en heesters
Engerlingen richten niet alleen schade aan in gazons, maar ook bij bomen, hagen en heesters. Deze schade is vergelijkbaar met die van de taxuskever: in beide gevallen worden de wortels van de planten aangevreten.
Verloop van de schade:
- Eerst worden fijne haarwortels aangetast.
- Daarna worden de grotere wortels aangevreten.
- Planten verzwakken steeds meer en kunnen uiteindelijk afsterven.
Symptomen:
- Slap hangende bladeren bij warm weer
- Slechte groei of plotseling afsterven zonder duidelijke reden
Engerlingen bestrijden
De meest effectieve manier om engerlingen aan te pakken, is het inzetten van B-green aaltjes. Deze parasitaire wormpjes, ook wel nematoden genoemd bestrijden verschillende soorten engerlingen.
Ze zijn zowel werkzaam in gazons als bij de wortels van heesters en hagen.
Werking van aaltjes:
- Aaltjes zoeken actief de engerlingen in de grond op en dringen het lichaam van de larve binnen.
- Binnenin scheiden ze bacteriën af waardoor de larve ziek wordt.
- De engerling sterft uiteindelijk af.
- In de dode engerling ontwikkelen de aaltjes zich verder.
- Deze komen vrij in de bodem en gaan op zoek naar nieuwe engerlingen.
Wanneer engerlingen bestrijden met aaltjes?
Het beste bestrijdingseffect bereik je wanneer de aaltjes of nematoden in de juiste periode worden toegepast.
Engerlingen bestrijden in de zomer en nazomer
De meest effectieve bestrijding vindt plaats wanneer de engerlingen nog jong en klein zijn. Aaltjes kunnen namelijk het gemakkelijkst de pas uitgekomen larven parasiteren.
Daarom ligt de belangrijkste behandelingsperiode voor alle keverlarven in de zomer en nazomer.
Richtlijn per keversoort:
- Rozenkever: vanaf eind juli tot eind oktober met B-green.
- Sallandkever en junikever: April/mei met B-green+ en vanaf half augustus tot oktober met B-green.
- Meikever: April/mei met B-green+ en vanaf begin juli tot eind september-oktober met B-green.
Engerlingen bestrijden in het voorjaar
Bestrijding in het voorjaar is zeker mogelijk, maar mag niet als enige behandeling worden gezien.
De belangrijkste periode blijft de zomer (juli – september), omdat dan de jonge larven uitkomen en het meest kwetsbaar zijn.
Bodemtemperatuur:
- Minimaal 12°C, beter nog 15°C of hoger.
- Bij koudere temperaturen is de werking van de aaltjes minder effectief, waardoor het resultaat slechter is.
Belangrijk om te weten
- Rozenkever:
- In het voorjaar niet te bestrijden met aaltjes.
- De larven veranderen na de winter meteen in voorpop en daarna in pop. Poppen worden nauwelijks of niet gedood door aaltjes.
- Sallandkever en junikever:
- Bij goede bodemtemperaturen kunnen de larven van eind april tot eind mei bestreden worden met B-green+.
- Meikever:
- Larven kunnen in het voorjaar eveneens behandeld worden met B-green+ aaltjes.
Hoeveel keer aaltjes tegen engerlingen gebruiken?
In principe gebruik je één keer per jaar aaltjes tegen engerlingen, bij voorkeur in de zomer of nazomer.
Merk je echter de engerlingen in het voorjaar op? Dan kies je best voor een voorjaarsbehandeling en een najaarsbehandeling.
Hoe vaak je moet behandelen, hangt samen met de levenscyclus van de keverlarven die in de grond aanwezig zijn.
Behandelingsschema per keversoort
- Rozenkever:
- Eénjaarlijkse cyclus
- 1 behandeling in de zomer of nazomer is vaak voldoende
- Sallandkever en junikever
- Tweejarige cyclus
- Minstens twee jaar na elkaar behandelen, tussen half augustus en eind september
- Meikever
- Levenscyclus van 3 tot 4 jaar in de grond
- Drie tot vier jaar na elkaar behandelen, telkens tussen juli en september
Tips voor het gebruik van aaltjes
Voor een succesvolle bestrijding is de juiste toepassing van groot belang.
Bodemomstandigheden
- Bodemtemperatuur moet tussen 12°C en 30°C liggen; ideaal is rond 15°C.
- De bodem moet vochtig zijn én vochtig blijven gedurende minstens twee weken na toepassing.
- Bij droogte: regelmatig beregenen.
Voorbereiding van het gazon
- Maai het gazon vooraf.
- Bij vervilting: verticuteer eerst.
- Een dikke viltlaag vormt een barrière: aaltjes geraken er moeilijk doorheen en kunnen zelfs door roofvijanden vernietigd worden voordat ze de ondergrond bereiken.
Bij vaste planten, hagen en heesters
- Zorg dat er geen boomschors of mulchlaag aanwezig is.
- Dit belemmert de aaltjes om de grond binnen te dringen en hun werk te doen.
Aaltjes tegen engerlingen kopen
Bij Rootsum kan je twee soorten aaltjes tegen engerlingen kopen:
- B-green: bevat Heterorhabditis bacteriophora aaltjes
- B-green+: een combinatie van Heterorhabditis bacteriophora en Steinernema feltiae aaltjes
Aaltjes of nematoden tegen engerlingen: prijs
De prijs van aaltjes tegen engerlingen hangt af van de hoeveelheid die je nodig hebt. Hoe groter de verpakking, hoe meer oppervlakte je kan behandelen.
Een richtlijn: je hebt gemiddeld 0,5 miljoen nematoden per vierkante meter nodig.
Bij Rootsum kan je aaltjes kopen voor verschillende oppervlakken:
10 m², 100 m², 500 m², 1000 m²
Van welke keversoort heb ik engerlingen?
Engerlingen zijn de larven van verschillende bladsprietkevers. Hieronder bespreken we de meest voorkomende soort:
Rozenkever (Johanneskever) of Phylloperta horticola
De rozenkever is de kleinste bladsprietkever, ongeveer 1 cm groot.
De volwassen kever is te herkennen aan:
- een roodachtig, bijna donkerbruin dekschild
- zijn voorkeur voor loofbomen, waarbij hij zich voedt met bladeren en bloemknoppen
De eitjes van de rozenkever worden meestal afgezet in:
- gazons
- grasvelden
- sportvelden
- onder vaste planten en jonge bomen
De volwassen kevers zijn slechts ongeveer drie weken actief. In die korte periode leggen ze hun eitjes, vaak op dezelfde plek waar ze zelf als larve uit de grond kwamen.
Wanneer je vliegende rozenkevers ziet, zijn de meeste eitjes meestal al gelegd.
Rozenkever herkennen
De larven van de rozenkever overwinteren slechts één jaar in de grond. Alle larven zijn daarbij ongeveer even groot, of beter gezegd: even klein.
Ook het gedrag van de volwassen kever helpt bij de herkenning. Het vluchtpatroon is opvallend:
- bij zonnig weer vliegen ze laag boven het gazon
- meestal in de voormiddag, tussen 10:00 en 14:00 uur
- daarna kruipen ze terug de grond in
De rozenkever is vooral actief in de maand mei.
Sallandkever of Hoplia Philanthus
De larven van de sallandkever komen meestal voor in gazons en grasvelden, maar je vindt ze ook langs oevers van rivieren en meren.
De volwassen kevers verschijnen vanaf eind april, met een duidelijke piek in juni. Hun vliegpatroon is zeer wisselend en onregelmatig.
Hoe kun je de sallandkever herkennen?
- Levenscyclus:
- Unieke eigenschap
- Vlieggedrag
De larven van de sallandkever verblijven twee jaar onder de grond voordat ze zich ontwikkelen tot kever. Hierdoor kun je in de bodem vaak twee verschillende groottes engerlingen aantreffen.
De sallandkever is de enige soort waarvan de larven niet gevoelig zijn voor vorst. Ze blijven dus ook in de winter actief en eten verder, meestal net onder de graszoden. Andere engerlingen trekken in de winter dieper de grond in en stoppen tijdelijk met eten.
In tegenstelling tot de rozenkever en junikever heeft de sallandkever geen vast vliegpatroon.
Junikever of Amphimallon solstitialis
De volwassen junikever lijkt sterk op de meikever, maar is kleiner, met een gemiddelde lengte van 18 mm.
De kever vliegt tussen juni en begin augustus, afhankelijk van hoe warm het voorjaar is.
De larven komen uitsluitend voor in graslanden, zoals:
- gazons
- grasvelden
- sportvelden
Ze hebben daarbij een duidelijke voorkeur voor droge zandgronden.
Hoe kun je de junikever herkennen?
- Vlieggedrag
- Vliegt bij valavond, gedurende een korte periode van ongeveer één uur.
- In tegenstelling tot de meikever vliegt de junikever niet in het donker.
- Vertonen zwermgedrag rond hoge bomen of andere objecten zoals elektriciteitspalen.
- Kan plots als een pijl in het gras duiken, wat door mensen vaak als agressief wordt ervaren.
- Uiterlijk en grootte
- Gemiddeld 18 mm lang
- Ongeveer tweemaal zo groot als de sallandkever
Julikever of Polyphylla fullo
De julikever is een zeldzame soort. In tegenstelling tot andere engerlingen veroorzaakt deze kever geen schade in tuinen.
De volwassen julikever is groter dan de meikever en valt vooral op door de witte vlekken op het zwartachtige dekschild.
Meikever of Melolontha melolontha
De meikever is de bekendste van alle bladsprietkevers.
De larven zijn te vinden onder:
- graszoden
- hagen
- naaldbomen
- fruitbomen
- eiken
- beuken
- bepaalde vaste planten
Hoe kun je de meikever herkennen?
- Vlieggedrag
- Volwassen meikevers vliegen vooral in het donker.
- Ze worden sterk aangetrokken door lichtbronnen.
- Larven
- Blijven drie tot vier jaar onder de grond voordat ze verpoppen.
- Bereiken een lengte van ongeveer 5 cm als ze klaar zijn om te verpoppen.
- In een aangetast gazon zijn vaak larven van verschillende groottes aanwezig, van klein tot groot.
Versterk je planten en je gazon
Engerlingen komen vooral voor op droge zandgronden. Planten en gazons hebben het daar in de zomer vaak al moeilijk, zelfs zonder de aanwezigheid van engerlingen.
Daardoor wordt een dor en bruin gazon vaak ten onrechte toegeschreven aan droogte. Pas in het najaar blijkt dan soms dat engerlingen de echte boosdoener zijn.
Om dit te voorkomen is het verstandig om je planten en gazon tijdig te versterken. Dat kan op twee manieren:
1. Wormenaarde gebruiken
Meststoffen met hoge stikstofwaarden verzwakken het gazon en maken het juist gevoeliger voor ziekten en plagen.
Een beter alternatief is het gebruik van wormenaarde:
- Voorzie je gazon, net als planten in moestuin en siertuin, in het voorjaar van een dun laagje.
- Wormenaarde zorgt voor voeding én brengt de noodzakelijke micro-organismen in de bodem.
Extra tip bij kale plekken:
- Meng ⅔ wormenaarde met ⅓ grond.
- Strooi dit mengsel over de kale plekken.
- Zaai vervolgens opnieuw gras in.
2. Oenosan toepassen
Alle moestuinplanten, siertuinplanten én gazons kun je versterken met Oenosan.
- Vernevel het product vanaf het begin van het groeiseizoen, om de drie weken, over de planten en het gazon.
- Dit maakt het geheel beter bestand tegen droogte in de zomermaanden.
- Bovendien hoef je daardoor veel minder water te geven.
Onderscheid tussen engerlingen en larven van taxuskever
 |
 |
De larven van de taxuskever worden vaak verward met engerlingen. Toch zijn er duidelijke verschillen waarmee je ze uit elkaar kunt houden.
Poten of geen poten
- Engerlingen hebben duidelijk zichtbare poten aan de voorzijde van hun lichaam.
- Taxuskeverlarven hebben daarentegen geen poten.
Grootte
- Taxuskeverlarven worden maximaal 1 cm groot.
- Engerlingen zijn over het algemeen groter, met uitzondering van de larven van de rozenkever die kleiner blijven.
Waar ze voorkomen en wat ze eten
- Taxuskeverlarven vreten aan de wortels van planten en komen niet onder de grasmat voor.
- Engerlingen vreten vaak aan graswortels, maar sommige soorten tasten ook de wortels van planten en hagen aan.