Wat zijn vergeten groenten?
Wat wij ‘vergeten groenten’ noemen, zijn groenten die bij ons lange tijd niet meer werden geteeld en dus bijna vergeten waren, maar internationaal nog wel hun waarde hebben behouden.
Eigenlijk is een betere term: ‘hervonden groenten’!
De trend naar meer lokale producten, kleinere landbouwprojecten, een eigen moestuin en meer biodiversiteit heeft de ‘vergeten groenten’ opnieuw op de kaart gezet.
Waarom zijn bepaalde groenten vergeten
Er zijn verschillende redenen te bedenken waarom groenten in onbruik zijn geraakt.
Veredeling maakten de groenten lekkerder
Als je het mij vraagt, kiezen de meeste mensen voor oranje wortels in plaats van de oude, gele wortels die nu voornamelijk als paardenvoeder worden geteeld.
Hetzelfde geldt voor spinazie. Deze groente ontstond na veredeling uit de Brave Hendrik, de voorloper van spinazie met dikke nerven en hard blad. Veel groenten werden door veredeling minder bitter en zoeter gemaakt, wat door de consument erg werd gesmaakt.
Ook groenten die we nog steeds kennen, zoals witloof, spruiten, andijvie en komkommer, werden door veredeling zoeter en aantrekkelijker.
Rendabiliteit
 |
 |
Sommige groenten kunnen niet professioneel geteeld worden omdat ze niet rendabel genoeg zijn. Je vindt ze daarom enkel in moestuintjes. Denk maar aan melde, die niets opbrengt in vergelijking met spinazie.
Of neem de kleine aardappelknolletjes: rijk aan vitaminen en antioxidanten, maar vervangen door hoogopbrengende moderne aardappelrassen. Beide varianten zijn afkomstig uit Peru, waar men gelukkig de kleine, kleurrijke aardappeltjes wel behouden heeft. Tegenwoordig duiken die op in culinaire restaurants.
Bewaring en transport
Andere groenten verdwenen omdat ze moeilijk houdbaar waren of niet over lange afstand konden worden vervoerd.
Denk bijvoorbeeld aan een malse kropsla. Zonder koeltransport zou die niet verhandeld kunnen worden, waardoor we gedwongen waren te kiezen voor de sterkere ijsbergsla.
Voor het oog van de consument
Soms draaide het ook om wat er mooier uitzag in de winkelrekken.
Zo moest het oude preiras Herfstreuzen, met zijn bleekgroene blad, plaats maken voor rassen met donkergroen loof. Dit terwijl Herfstreuzen een hogere productie gaf op weinig bemeste grond.
Ongekende teeltwijze
Sommige groenten verdwenen omdat men ze vroeger verkeerd teelde.
Dat was onder andere het geval met paksoi, dat al in de 19de eeuw in Nederland werd gekweekt, maar telkens te snel opschoot. Dankzij Chinese immigranten hebben we deze groente uiteindelijk wel op de juiste manier leren telen.
Waarom komen vergeten groenten terug?
Gezondheid in de kijker
Meer aandacht voor onze gezondheid heeft ertoe geleid dat veel vergeten groenten, fruit en kruiden opnieuw onderzocht werden.
Een bekend voorbeeld is de zoete aardappel, die geprezen wordt om haar gunstige effecten voor diabetici. In het algemeen is gebleken dat vergeten groenten vaak rijker zijn aan antioxidanten en vitamines dan het klassieke aanbod.
Verlies aan diversiteit
 |
 |
 |
Een minstens even belangrijke reden is de groeiende aandacht voor biodiversiteit.
De diversiteit in ons voedsel is de voorbije honderd jaar sterk afgenomen. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) worden wereldwijd nog maar 150 gewassen op grote schaal geteeld en gegeten.
Daarvan zorgen slechts 12 soorten voor 75% van de wereldvoedselproductie. En nog sterker: 3 granen, rijst, tarwe en maïs, bepalen samen de helft van ons voedselaanbod.
Dat gebrek aan diversiteit leidt onvermijdelijk tot problemen: ziektes en plagen verspreiden zich sneller, de bodem verarmt en we raken afhankelijk van kunstmest en pesticiden.
Biodiversiteit als sleutel
Om planten en bomen op een gezonde en biologische manier te kunnen kweken, is meer biodiversiteit in gewassen essentieel.
Daarmee komen we al snel bij alternatieve teeltwijzen zoals permacultuur: nooit spitten, de grond altijd bedekt houden en zoveel mogelijk groenten door elkaar planten.
Ook de erftuinen verdienen aandacht: tuinen waarin opmerkelijk veel zelfzaaiende, meerjarige groenteplanten gecombineerd worden met sierplanten.
Deze methodes tonen dat een rijker en gevarieerder aanbod aan gewassen niet alleen gezonder is voor ons, maar ook voor de aarde.
Welke groenten zijn vergeten groenten?
Ik beperk mijn opsomming tot de groenten die de meeste mensen appreciëren. Lang niet alle vergeten groenten willen we immers terug op ons bord!
Aardpeer
De aardpeer is familie van de zonnebloem en kan tot 2 meter hoog worden. Het is een doorlevende plant waarvan achterblijvende knolletjes het jaar daarop weer uitlopen.
De smaak is zacht en zoet. Je kan aardperen verwerken in soepen, bakken, pureren of er aardpeerchips van maken. Ze hebben bovendien een gunstige invloed op de bloedsuikerspiegel.
Meiraap
Meiraapjes zijn paars-witte knolletjes met een pittige smaak.
Ze kunnen geraspt verwerkt worden in broodbeleg, maar ook gestoofd of geroerbakt zijn ze erg lekker.
Koolraap
Koolraap is een gele knol met een zachte, zoete smaak.
Je gebruikt hem best gestoofd of gekookt. Rauwe koolraap is minder lekker en wordt daarom zelden zo gegeten.
Paksoi
Paksoi is een Aziatische koolsoort met een lichte anijssmaak.
Ze komt het best tot haar recht in wokgerechten. Bovendien heeft paksoi een ontstekingsremmende werking op celniveau, wat haar ook een gezonde keuze maakt.
Pastinaak
Pastinaak is een dikke, crèmekleurige wortel met een zoete anijssmaak.
Je kan ze gebruiken in ovenschotels, als broodsmeersel, in soep of verwerken tot pastinaakchips.
Postelein en winterpostelein
Postelein is een bladgroente met een lichtzure smaak, heerlijk in slaatjes. Ze kan ook verwerkt worden in wokgerechten of een omelet.
Winterpostelein is vorstbestendig, terwijl zomerpostelein daar helemaal niet tegen kan. In het oude Perzië (het huidige Iran en Irak) gebruikte men postelein tegen astma, luchtwegenaandoeningen en zelfs tegen kanker.
Raapstelen
Raapstelen zijn een echte voorjaarsgroente. Ze worden vaak gebruikt in slaatjes of in stamppot.
Ze staan bekend om hun ontgiftende werking op de lever en helpen gifstoffen beter af te voeren.
Rammenas
 |
 |
Rammenas bestaat in een zwarte en een witte variant, beide met een zachtere smaak dan radijs.
Ze zijn lekker in slaatjes en ook geschikt om in soep te verwerken.
Snijbiet of warmoes
Snijbiet behoort tot de familie van de spinazie en is bijzonder makkelijk zelf te telen, ook in potten. Je kan er bovendien het hele seizoen van oogsten.
Deze groente zit boordevol vitaminen en antioxidanten. Ze werkt ontstekingsremmend, helpt bij diabetes en draagt bij aan de preventie van osteoporose.
Schorseneer
Schorseneren vragen wat werk om ze van hun kleverige schil te ontdoen, maar belonen dat met een unieke smaak die niet iedereen kent.
Traditioneel worden ze gekookt gegeten met witte saus, maar je kan ze ook rauw in slaatjes of in roerbakgerechten gebruiken.
Wortelpeterselie
Wortelpeterselie lijkt op een mini-pastinaak, maar smaakt naar een kruising tussen knolselder en peterselie.
Ideaal voor ovenschotels en als smaakmaker in winterse soepen.
Zoete aardappel
De zoete aardappel bevat veel vitaminen, mineralen en antioxidanten.
Ze helpt bij diabetici en wordt zelfs beschouwd als een preventief product tegen kanker. Meer lezen over zoete aardappel?
Zuring
Zuring lijkt wat op snijbiet en is een inheemse doorlevende plant die vaak als onkruid wordt gezien.
Je oogst best de jonge bladeren: die hebben een frisse, zurige smaak. Oudere bladeren worden bitter en taai. Zuring combineert goed met spinazie en kan ook toegevoegd worden aan slaatjes of soepen.
Wildplukgroenten in de mode
 |
 |
 |
Ook wildplukgroenten winnen opnieuw aan populariteit.
Brandneteltoppen, daslook, melde, zuring, look-zonder-look, molsla, zevenblad en nog veel meer zijn allemaal rechtstreeks uit de natuur te plukken. Vroeger aten we deze groenten vaak, daarna beschouwden we ze lange tijd als onkruid en probeerden we ze zelfs met vergif te verdelgen. Nu vallen ze weer in de smaak en hebben ze hun liefhebbers gevonden.
Het is een wereld op zich die veel ruimer gaat dan de voorbeelden die ik hier noem.
Zilte groenten
 |
 |
Twee bijzondere voorbeelden zijn lamsoor en zeekraal.
Deze zilte groenten kan je in het wild plukken, maar ze hebben intussen ook hun vaste plaats veroverd in de keuken én in het rijtje van de vergeten groenten.
Gerechten met vergeten groenten
Ik wil graag enkele gerechten met vergeten groenten delen die ik zelf superlekker vind.
Soep van vergeten groenten
Wat heb je nodig?
Je kan eigenlijk allerlei groenten gebruiken, afhankelijk van wat er in de tuin voorradig is. Ik koos voor deze:
- 1 rammenas
- 2 pastinaken
- 1 snijbiet
- andijvie
- 3 uien
- veganistische bouillonblokjes
- peper en zout
Hoe maak je het?
- Uien stoven.
- Rammenas en pastinaak schillen, in stukjes snijden en meestoven met de ui.
- Water en bouillonblokjes toevoegen en laten koken. Kruiden met peper en zout.
- Na 10 minuten de snijbiet toevoegen en de laatste 5 minuten de andijvie.
- Alles mixen tot een gladde soep.
Raapsteelstamppot
Wat heb je nodig?
- 6 middelgrote aardappelen
- 1 busseltje raapstelen
- 1 ui
- 2 teentjes knoflook
- cashewroom of haverroom
Hoe maak je het?
- Aardappelen koken.
- Raapsteeltjes met gesnipperde ui en knoflook bakken.
- Samen met de gekookte aardappelen pureren met een beetje haverroom of cashewroom.
- Kruiden met peper, zout en mosterd.
→ Tip: Je kan de stamppot nog lekkerder maken met spekjes of stukjes champignons.
Wortelpeterselie-ovenschotel met gorgonzola
Wat heb je nodig?
- 400 g wortelpeterselie
- 2 preistengels
- 200 g champignons
- 6 el geraspte Parmezaanse kaas
- 100 ml haverroom of cashewroom
- 150 g gorgonzola
- klein handje gehakte walnoten
- peper en tijm
Hoe maak je het?
- Schil de wortelpeterselie en snijd in dunne, schuine plakjes.
- Stoom de plakjes vijf minuten in een bodem water en giet ze af.
- Snijd prei en champignons in stukjes en stoof ze in olijfolie.
- Vet een ovenschaal in en begin met een laagje wortelpeterselie.
- Verdeel de helft van het prei-champignonmengsel en de helft van de Parmezaanse kaas erover.
- Herhaal met een tweede laag en sluit af met wortelpeterselie.
- Roer de roomkaas met de room los en schenk het mengsel over de schotel.
- Bak 20 minuten in de oven.
- Haal eruit, verdeel de gorgonzola en walnoten erover en zet nog 10 minuten terug.
- Meteen opdienen.
Pastinaakcrème
Wat heb je nodig?
- 2 pastinaken
- 75 g geitenkaas
- peper en nootmuskaat
Hoe maak je het?
- Schil de pastinaken en snijd in blokjes.
- Stoof de blokjes in een bodempje water of olijfolie tot ze gaar zijn.
- Kruid met peper en nootmuskaat.
- Voeg de geitenkaas in brokjes toe en pureer tot een gladde crème.
→ Je kan de pastinaakcrème versieren met stukjes dadel of walnoten. Ze is heerlijk als broodbeleg, maar ook als onderdeel van een hoofdschotel.
