Wat zijn vergeten groenten?

Wat wij ‘vergeten groenten’ noemen, zijn groenten die bij ons lange tijd niet meer werden geteeld en dus bijna vergeten waren maar internationaal nog wel hun waarde hebben behouden. Eigenlijk is een betere term ‘hervonden groenten’!
De trend naar meer lokale producten, kleinere landbouwprojecten, een eigen moestuin en meer biodiversiteit heeft de ‘vergeten groenten’ weer op de kaart gezet!
Waarom zijn bepaalde groenten vergeten

Er zijn verschillende redenen te bedenken waarom groenten in onbruik geraakte.
Veredeling maakten de groenten lekkerder
Als je het mij vraagt, kiezen de meeste mensen voor oranje wortels in plaats van de oude, gele wortels die nu voornamelijk als paardenvoeder worden geteeld. Hetzelfde geldt voor spinazie die ontstond na veredelingen uit de Brave hendrik, de voorloper van spinazie met dikke nerven en hard blad. Veel groenten werden door veredeling minder bitter en zoeter gemaakt wat door de consument werd gesmaakt. Ook niet vergeten groenten zoals witloof, spruiten, andijvie en komkommer werden zoeter.
Rendabiliteit
Sommige groenten kunnen niet professioneel geteeld worden omdat ze niet rendabel genoeg zijn en vind je daarom enkel in moestuintjes. Denk maar aan melde die niets opbrengt in vergelijking met spinazie.
Of de kleine aardappelknolletjes, rijk aan vitaminen en anti-oxidanten, die vervangen werden door hoog opbrengende moderne aardappelrassen. Beiden afkomstig van Peru waar ze gelukkig de kleine, kleurrijke varianten wel behouden hebben die men nu in culinaire restaurants op het bord treft.
Bewaring en transport
Groenten zijn dus ook verdwenen omdat ze moeilijk houdbaar waren of niet over lange afstand konden vervoerd worden. Denk maar aan een malse kropsla die zonder koeltransport niet meer zou kunnen verhandeld worden waardoor we gedwongen zouden zijn te kiezen voor de sterkere ijsbergsla.
Voor het oog van de consument
Maar soms zijn selecties ook gebaseerd op wat in de winkelrekken mooier oogt. Zo moest het oude preiras Herfstreuzen omwille van zijn bleekgroene blad plaats maken voor rassen met donkergroen loof terwijl deze variëteit een hogere productie geeft op weinig bemeste grond.
Ongekende teeltwijze
Het gebeurde vroeger dat men bepaalde groenten verkeerd teelde waardoor ze uit de markt verdwenen. Dit was onder andere het geval met Paksoi dat al in de 19de eeuw in Nederland werd gekweekt maar telkens te snel opschoot. Dankzij de Chinese immigranten hebben we deze groente wel goed leren telen.
Waarom komen vergeten groenten terug?
Het gebeurde vroeger dat men bepaalde groenten verkeerd teelde waardoor ze uit de markt verdwenen. Dit was onder andere het geval met Paksoi dat al in de 19de eeuw in Nederland werd gekweekt maar telkens te snel opschoot. Dankzij de Chinese immigranten hebben we deze groente wel goed leren telen.
Meer aandacht voor onze gezondheid heeft er toe geleid dat veel vergeten groenten, fruit en kruiden weer in de aandacht kwamen en werden onderzocht op hun bijdrage aan onze gezondheid. Een bekend voorbeeld hiervan is de zoete aardappel die wordt geprezen voor zijn gunstige effecten op de gezondheid van diabetici. Algemeen is ook gebleken dat vergeten groenten rijker zijn aan anti-oxidanten en vitamines dan het klassieke aanbod.
En misschien als laatste maar zeker niet onbelangrijk… de laatste jaren hebben we meer en meer aandacht voor biodiversiteit. De diversiteit binnen de voedselgewassen is de laatste 100 jaar sterk afgenomen. Wereldwijd worden er volgens de Wereld Voedsel en Landbouworganisatie nog maar 150 gewassen op grote schaal geteeld en gegeten. Van die 150 gewassen zijn er 12 soorten die zorgen voor 75 % van de wereldvoedselproductie. En 50 % van het voedselaanbod wordt bepaald door 3 granen: rijst, tarwe en maïs. Logisch toch dat we dan problemen creëren met ziektes en plagen, verarming van de bodem met als gevolg afhankelijkheid van kunstmest en pesticiden
Biodiversiteit in gewassen is dus essentieel om planten en bomen op een biologische en gezonde manier te kunnen kweken. En dan komen we al snel bij de permacultuur uit die al decennia een heel andere teeltwijze erop nahoudt: nooit spitten, altijd de grond bedekt houden en alle groenten zoveel mogelijk door elkaar planten. Of de erftuinen waar opmerkelijk veel zelfzaaiende, meerjarige groenteplanten gecombineerd worden met meerjarige sierplanten.
Welke groenten zijn vergeten groenten?
Ik beperk mijn opsomming bij deze die de meeste mensen appreciëren. Lang niet alle vergeten groenten willen we immers terug op ons bord!
Aardpeer: is familie van de zonnebloem en wordt tot 2 m hoog. Een doorlevende plant waarvan achterblijvende knolletjes het jaar daarop weer groeien. De smaak is zacht, zoet. Ze kunnen in soepen verwerkt worden, gebakken, gepureerd of je kan er aardpeerchips van maken. Aardperen hebben een gunstige invloed op de bloedsuikerspiegel.

Meiraap: paars-witte knolletjes met vrij, pittige smaak.
Kan geraspt verwerkt worden in broodbeleg of gestoofd of geroerbakt.

Koolraap: gele knolletjes met zoete smaak. Wordt best gestoofd of gekookt gebruikt, niet lekker als rauwe groente.

Paksoi: Aziatische koolsoort met lichte anijssmaak. Best te verwerken in een wokgerecht. Paksoi heeft een ontstekingsremmende werking op celniveau.

Pastinaak: dikke crème kleurige wortels met zoete anijssmaak. Kan in ovenschotels, als broodsmeersel, in soep of als pastinaakchips verwerkt worden.

Postelein en winterpostelein: bladgroente met lichtzure smaak, lekker in slaatjes. Kan ook verwerkt worden in wokgerechten of in een omelet. Winterpostelein kan tegen vorst, zomerpostelein helemaal niet. In het oude Perzië (nu Iran en Irak) gebruikte men postelein tegen astma en luchtwegenaandoeningen en tegen kanker.

Raapstelen: een voorjaarsgroente te gebruiken in slaatjes of als stamppot. Zorgt voor de ontgifting van de lever en dat gifstoffen beter worden afgevoerd.

Rammenas: er is zwarte en witte rammenas met een zachtere smaak dan radijs. Lekker in slaatjes en soep.

Snijbiet of warmoes: behoort tot de familie van de spinazie. Zeer gemakkelijk zelf te telen, ook in pot en je kan het heel seizoen ervan oogsten. Snijbiet zit boordevol vitaminen en anti-oxidanten. Het remt ontstekingen en helpt bij diabetes en is goed tegen osteoporose.

Schorseneer: vraagt wat werk om ze van de schil te ontdoen. Een zeer aparte smaak die niet iedereen graag heeft. Worden vaak gekookt gegeten met witte saus maar kan ook rauw in slaatjes verwerkt worden of in roerbakgerechten.

Wortelpeterselie: lijkt op een mini-pastinaak maar heeft de smaak van knolselder en peterselie. Ideaal voor ovenschotels en wintersoepje.

Zoete aardappel: bevat veel vitaminen, mineralen en antioxidanten. Helpt bij diabetici en wordt als preventief product tegen kanker beschouwd. Meer lezen over zoete aardappel?

Zuring: lijkt op snijbiet, is een inheemse doorlevende plant die vaak als onkruid wordt beschouwd. Oogst de jonge bladeren die een zurige smaak hebben. Te grote bladeren zijn bitter en taai. In gerechten wordt het gecombineerd gebruikt met spinazie of toevoegen aan slaatjes en soepen.

Wildplukgroenten in de mode
Brandneteltoppen, daslook, melde, zuring, look zonder look, molsla, zevenblad en nog veel meer zijn allemaal in het wild te plukken. Vroeger aten we deze groenen, lang hebben we ze als onkruid beschouwd en met vergif proberen te bannen terwijl ze nu terug in de smaak vallen en echte liefhebbers kennen.
Het is een wereld op zich die ons in dit kader veel te ver zou leiden. Het gaat immers veel ruimer dan de bekende voorbeelden die ik heb aangehaald.
Lamsoor en zeekraal zijn twee zilte groenten die je in het wild kan plukken en echt een plaats veroverd hebben bij de vergeten groenten.
Gerechten met vergeten groenten
Ik wil graag enkele gerechten met vergeten groenten delen die ik zelf super lekker vind.
Soep van vergeten groenten

Wat heb je nodig?
Je kan eigenlijk allerlei groenten gebruiken naargelang je in de tuin voorradig hebt. Ik koos voor deze:
- 1 rammenas
- 2 pastinaak
- 1 snijbiet
- Andijvie
- 3 uien
- Veganistische
- bouillonblokjesPeter en zout
Hoe maak je het?
- Uien stoven.
- Rammenas en pastinaak schillen en in stukjes snijden en meestoven met de ui.
- Water en bouillonblokjes toevoegen. Laten koken.Kruiden met peper en zout.
- Na 10 minuten de snijbiet toevoegen en de laatste 5 minuten de andijvie. Alles mixen
Raapsteelstamppot
Wat heb je nodig?
- 6 middelgrote aardappelen
- Busseltje raapstelen
- 1 ui en 2 teentjes look
- Cashewroom of haverroom
Hoe maak je raapsteelstamppot?
- Aardappels koken
- Raapsteeltjes met een gesnipperde ui en teentje knoflook bakken.
- Samen met de gekookte aardappels pureren met een beetje haverroom of cashewroom.Kruiden met peper, zout en mosterd.Je kan de stamppot lekkerder maken met spekjes of stukjes champignons.
Wortelpeterselie ovenschotel met gorgonzola

Wat heb je nodig?
- 400 gr wortelpeterselie
- 2 preistengels
- 200 gr champignons
- 6 el geraspte parmezaanse kaas
- 100 ml haverroom of cashewroom
- 150 gr gorgonzolaklein handje gehakte walnotenPeper en tijm
Hoe maak je het
- Schil de wortelpeterselie en snijd ze in dunne, schuine plakjes.
- Stoom de plakjes vijf minuten in een bodem water en giet ze af.
- Prei en champignons in stukjes snijden en stoven in olijfolie.
- Vet een ovenschaal in.Begin met een laagje wortelpeterselie.
- Verdeel de helft van het prei-champignon mengsel erover, en verdeel de helft van de parmezaanse kaas erover.
- Maak vervolgens weer een laagje wortelpeterselie, prei-champignons en de rest van de parmezaanse kaas. Sluit af met een laagje wortelpeterselie.
- Roer de roomkaas met de slagroom los en schenk het mengsel over de schotel. Bak de schotel 20 minuten in de oven.Haal de schotel uit de oven en verdeel de gorgonzola en eventueel stukjes walnoten erover. Doe nog 10 minuten terug in de oven. Meteen opdienen.
Pastinaakrcrème
Wat heb je nodig?
- 2 pastinaken
- 75 g geitenkaas
- Peper en noodmuskaat
Hoe maak je het
- Schil de pastinaken en snijd ze in blokjes.
- Stoof de pastinaakblokjes in een bodempje water of olijfolie tot ze gaar zijn.
- Kruid met peper en noodmuskaat.Voeg de geitenkaas in brokjes toe en pureer alles samen met de mixer tot een gladde crème.
- Je kan de pastinaakcrème nog versieren met stukjes dadel of walnoten.
Pastinaakcrème is lekker als broodbeleg maar kan ook onderdeel van een hoofdschotel zijn