
Wat is een inheemse plant?
De betekenis van inheemse planten kan je als volgt omschrijven: het zijn planten die van nature al eeuwenlang groeien in ons land zonder menselijke tussenkomst. De planten zijn aangepast aan de bodemsoort en de weersomstandigheden die er gelden. Ze zijn een belangrijke schakel in het lokale ecosysteem. Ze trekken inheemse insecten, vogels en dieren aan die ze voorzien van voedsel en schuilplaatsen. In de bodem werken ze samen met inheemse bodembacteriën en schimmels.
We noemen planten en bomen inheems als ze zich na de laatste ijstijd spontaan in ons gebied hebben gevestigd. Soorten die zich voor 1500 in ons land gevestigd hebben en nog altijd bestaan, noemen we ‘ingeburgerd’ en worden ook als inheemse flora beschouwd. Dit geldt onder andere voor de tamme kastanje en de walnoot die door de Romeinen hier werden geïntroduceerd en veel fruitsoorten.
Wilde planten kunnen inheems zijn maar ook autochtoon. Autochtonen zijn nakomelingen van de inheemse planten. Ze hebben zich eeuwenlang aangepast aan het gebied waar ze voorkomen en kunnen zich daardoor optimaal in stand houden. In Nederland is momenteel 7 % van de bomen in Nederlandse bossen autochtoon.
Het belang van inheemse planten en bomen
- Inheemse planten zijn aangepast aan hun omgeving en daardoor goed bestand tegen wisselende weersomstandigheden en klimaatverandering. Inheemse planten worden minder snel ziek dan uitheemse planten.
- Insecten hebben zich door de eeuwen heen kunnen aanpassen aan de inheemse bomen en planten waardoor het aantal insectensoorten op inheemse bomen veel malen hoger ligt dan op uitheemse bomen.
- Insecten zijn evolutionair afgestemd op de specifieke kenmerken van wilde planten en weten precies wanneer de bloemen bloeien die zij nodig hebben.
- Insecten en vlinders zijn voor hun voortplanting soms afhankelijk van één of enkele inheemse plantensoorten. Planten die de insecten gebruiken om eitjes op af te leggen, noemen we waardplanten. Als deze verdwijnen, sterven ook de insecten (solitaire bijen) en vlinders uit. Waardplanten zijn voor 99 % inheems. Dit betekent dat onze insecten en vlinders geen uitheemse planten kiezen om zich voort te planten.
- Met inheemse planten en bomen boost je de insectenpopulatie in je tuin. Hierdoor komen ook meer insect etende vogels opdagen.
- Bomen en planten leven bovendien samen met voor hen specifieke schimmelsoorten en bacteriën. Het bodemleven is in harmonie met de planten en bomen bovengronds.
- Alles is met alles verbonden. Door inheemse planten en bomen te planten help je de biodiversiteit in ons land te herstellen.

Cultuurvormen van inheemse planten
Inheemse planten hebben vaak een botanische soort en een gecultiveerde soort. Men spreekt in het laatste geval van cultivars. De inheemse planten worden sinds lang als basis gebruikt om er nieuwe planten met andere eigenschappen van te maken, het zijn gekweekte hybriden. Ze komen niet als dusdanig in de natuur voor.
Meestal kopen we cultivars omdat we de bloemen of bladeren mooier vinden, omdat ze langer bloeien, omdat ze geen doornen hebben enz. Meestal verkopen de gewone tuincentra enkel cultivars en moet je al verder gaan zoeken als je inheemse planten wil aanschaffen.
Het is zeker geen probleem om cultivars in je tuin te planten maar weet dat ze minder te bieden hebben dan de botanische soorten in het kader van biodiversiteit.
Er zijn heel wat cultivars die dicht aanleunen bij de inheemse soorten. Vooral belangrijk is om geen cultivars met dubbele bloemen te kopen maar open, enkelvoudige bloemen zodat de bijen en hommels toch bij de nectar kunnen. Vermijd ook om grote vlakken met cultivars te beplanten.
Tip: als het een cultivar betreft, staat de cultivarnaam tussen aanhalingstekens op het etiket.

Wat zijn exoten?
Exoten zijn uitheemse soorten die in de natuur zijn terecht gekomen door de mens. Niet alle exoten worden invasief en het is ook moeilijk te voorspellen welke bomen of struiken wel invasief zullen worden. Sommige exoten hebben een aanpassingstijd nodig om uiteindelijk na een eeuw toch invasief te worden.
Een goed voorbeeld daarvan is de vlinderstruik (Buddleja). Aanvankelijk leek de vlinderstruik een positieve bijdrage te leveren aan onze fauna en flora omdat de bloemen veel nectar produceren en verschillende vlindersoorten aantrekken. Momenteel ziet men dat verschillende cultivars van de vlinderstruik invasief gedrag vertonen.
!! Soorten die hier op eigen kracht komen door de klimaatwijziging en zich hier kunnen handhaven worden niet als exoten beschouwd.
Wat zijn invasieve exoten?
Invasief zijn exoten die zich in onze natuur snel en ongehinderd kunnen uitbreiden. Ze brengen schade toe aan de infrastructuur en aan het milieu. Hierrond is recent wetgeving ontwikkelt waardoor het verboden is om invasieve exoten te verhandelen en te planten.
Weten welke invasieve plantensoorten momenteel zeer schadelijk zijn voor onze biodiversiteit?
Ook interessant om te lezen: