Het is ons aangeleerd om maar bepaalde delen van groenteplanten te eten. Bij broccoli eten we de bloemknoppen, bij meirapen de knolletjes en bij wortels enkel de oranje penen. Maar wist je dat je van vele groenten de volledige plant kan benutten dus ook de bladeren en de bloemen. Meestal is het zelfs zo dat er meer vitamines in de bladeren zitten dan in de groenten zelf.

Je gaat op deze manier veel minder groenteresten weggooien en verspilling tegen. Bovendien kan je op een kleine oppervlakte veel meer oogsten als je de groenten in zijn totaliteit gebruikt. Mooi meegenomen toch!

Als jij ook niets wil verspillen van je - met liefde- gekweekte groenten, dan is dit een artikel voor jou! Hierbij een heleboel ideeën die je misschien kunnen inspireren!

Radijs

Radijszaden

Eén van de eerste groenten die je kan oogsten in je tuin, zijn radijzen. Meestal worden enkel de knolletjes geoogst en het loof weggegooid. Zonde want behalve de knolletjes kan je de blaadjes verwerken in wok gerechten, quiches, omeletten of soep. Rauw zijn de blaadjes pittiger dan rucola maar verwarmt verdwijnt die pikante smaak en gaan ze juist een zoete toets geven.

Radijsjes schieten heel snel op, zeker als het warmer wordt in mei-juni. Er ontstaan dan witte bloemetjes waarop insecten en vlinders graag vliegen maar die ook heerlijk kunnen verwerkt worden in de keuken. De radijsbloemetjes hebben ook een frisse, pittige smaak maar minder sterk dan de radijsknolletjes. Heel fijn als garnering bij slaatjes.

Na de radijsbloemen komen er peultjes aan de planten. Die smaken tussen radijs en boon en hebben een toets die doet denken aan tuinkers. Je kan ze verwerken in salades en wok gerechten.

Meirapen of knolrapen

Als je in de herfst meirapen zaait, kan je ze in het vroege voorjaar oogsten. Meirapen overwinteren mits een kleine bescherming van mulch (gras, bladeren of stro) of je kan klimaatdoek gebruiken zodat het loof ook beschermd blijft.

De knollen zijn fris-zoet en heerlijk om te bereiden als ze ongeveer 10 cm dik zijn, zowel rauw, geroerbakt als gestoomd. Het loof van meirapen kan je al vroeger oogsten dan de knollen. Het loof van meirapen staat bekend onder de term ‘raapstelen’. De raapstelen bevatten twee keer zoveel vitamine C dan de knolraap zelf. Zo vlug de groene blaadjes 10 cm hoog zijn, kan je ze plukken en gebruiken in wok gerechten of in omeletten. Je kan ze ook fijnsnijden en rauw toevoegen in stamppot.

Raapstelen worden in principe anders gekweekt dan knolrapen. De zaadjes worden erg dicht op elkaar gezaaid zodat ze geen knollen kunnen vormen. Na 4 weken kunnen ze voor het eerst worden geoogst en daarna zullen ze hergroeien. Zo kan je 2 tot 3 x oogsten na een zaaibeurt. Anderzijds kan je de meirapen zaaien voor de knollen en ook het loof af en toe plukken. Belangrijk hierbij is om niet alle blaadjes weg te nemen want dan hebben de knollen te weinig reserve om te groeien.

Wortelen

De oranje wortelen worden alom geapprecieerd: gestoomd, gepureerd, geraspt en zelfs in gebak gemengd. Maar ook het loof is eetbaar. Het heeft een zachte wortelsmaak en kan verwerkt worden in soepen, slaatjes of je kan er pesto met maken. Wat zou je denken van geroosterde worteltjes met pasta en pesto van wortelloof?

Gebruik het bovenste zachte deel van het wortelloof (2/3 van het totale loof). De harde stelen dicht bij de wortels gebruik je niet omdat die te bitter van smaak is.

Rode bieten

Rode bieten kan je gemakkelijk zelf zaaien. Als de rode bietjes 10 cm groot zijn, mag je ze oogsten. Deze kan je zowel rauw als gekookt verwerken. Rode biet kook of stoom je in de schil zodat er geen vitamines verloren gaan.

De bladeren van de rode biet kan je verwerken in wok gerechten zoals spinazie.

Wortelpeterselie

Wortelpeterselie, ook peterseliewortel genoemd, is een groente waar je zowel de wortel als het blad kan eten.

De wortel van wortelpeterselie lijkt op pastinaak maar het is een totaal andere groente. Het heeft een kruidige smaak die zich situeert tussen peterselie en knolselder. Je kan de wortel verwerken in stoemp, in ovenschotels of soep. Het is een echte wintergroente die tegen vorst kan en dus in de grond mag overwinteren.

Het blad kan je eveneens eten. Het doet denken aan peterselie maar heeft minder aroma dan bladpeterselie.

En net als alle groenten gaat ook wortelpeterselie op een bepaald moment bloemen vormen. Je kan de zaadjes uit de bloemschermen gebruiken om als kiemgroenten op te kweken. Lekker in een slaatje of op een broodje!

Broccoli

Zijknoppen van broccoli

Broccoli is een echt dankbare plant waarvan je maanden kan oogsten. Na de hoofdknop verschijnen er immers veel zijknoppen aan de broccoliplant. De zijknoppen geven de eerste maand zelfs nog forse bloemknoppen, met de tijd worden de knoppen kleiner. Maar ook dan zijn ze samen met de stengels nog te oogsten en kan je ze geroerbakt of gestoomd verwerken in gerechten. In de supermarkt worden tegenwoordig deze stengels met kleine bloemknoppen verkocht.

Meestal snijden we de broccoliroosjes van de stam en de stronk gooien we weg. Dat is echter zonde want de stronk geeft juist de meeste smaak aan het gerecht. Als het nodig is, kan je deze schillen en vervolgens klein snijden en verwerken in pastasaus, wok gerechten of in soep.

Net als de stronken kan je de bladeren van broccoli gebruiken in wok gerechten, curry’s, ovenschotels en soepen. Je kan een kleine hoeveelheid bladeren ook mee blenderen in je smoothie. Dit geeft weinig smaakverschil maar wel een bom aan vitamines.

Kan je geel geworden broccoli nog eten? Zeker en vast! Onze ogen vinden het niet zo mooi om te zien maar gemixt tot broccolimousse merk je er niets van en de smaak blijft even goed.

Na een drietal maanden gaan de zijstengels gele bloempjes vormen, ze schieten op. Je kan dit lang uitstellen door de broccoli overvloedig water te geven en de zijknoppen veelvuldig te oogsten maar op een bepaald moment is het toch op en kan je het doorschieten niet meer tegenhouden. Maar geen nood want ook de broccoli bloemetjes zijn eetbaar en lokken bovendien bijen en andere bestuivers naar je tuin.

Bloemkool

Bestuivers

Net als bij broccoli is bij de bloemkoolplant ook alles bruikbaar. Meestal wachten we op een mooie, witte bloemkool knop die in het hart van de plant verschijnt maar wist je dat de doorgeschoten versie van bloemkool even smakelijk is en zelfs meer vitamines en mineralen bevat. Tegenwoordig verkoopt men dit in de supermarkt als stengelbloemkool.

Stengelbloemkool ontstaat dus als de oorspronkelijk bloemknop niet geoogst wordt. De bloemkool groeit dan in het midden door en vormt er stengels met witte bloemkoolbloemetjes. In plaats van doorgeschoten bloemkolen weg te gooien, kan je ze nu lekker verwerken door ze te stoven, wokken of in de oven te bakken. Lekker met truffelolie en een beetje gemalen kaas.

De bladeren van de bloemkool zijn op dezelfde manier te verwerken als de broccoli bladeren.

Venkel

Venkel

Venkel kan je om de knol of om het loof kweken. Wil je de venkel om zijn knol kweken, dan plant je best na 21 juli. Als je zorgt dat de grond luchtig en vochtig is, zal de venkel mooie knollen vormen. Venkelplanten die in april-mei geplant worden gaan snel opschieten door de zomerwarmte. Je kan ze dan nog voor het loof, de bloemetjes en het zaad gebruiken.

Het loof van de geoogste venkel kan je gebruiken in soep, saus of marinades. Samen met het loof vormen de venkel bloemetjes een mooie garnering bij visgerechten.

Venkelloof en bloemetjes hebben een frisse anijssmaak. Dit geldt trouwens ook voor het venkelzaad. Geroosterd in een pan zonder olie hebben de zaadjes een nog meer uitgesproken smaak. Venkelzaden kunnen verwerkt worden in passata’s, visgerechten, sausen, soepen en dressings.

Alle delen van kruiden gebruiken

In het algemeen geldt dat zowel de blaadjes als bloemen van kruiden eetbaar zijn. Denk maar aan rozemarijn, marjolein, bieslook, knoflook enzovoort.

Soms zit echter de meerwaarde in de wortels of zaden van de kruiden. Enkele voorbeelden:

Koriander

Koriander bloemen Koriander knoppen

De blaadjes van koriander geven een bijzondere smaak aan curry’s en stoofschotels. Bij warm, droog weer kan koriander snel opschieten waardoor je de blaadjes niet meer kan oogsten. Maar na de bloemen - die je ook kan eten - komen de zaadjes.

Geplette en geroosterde zaden zijn even lekker als de blaadjes. Ze smaken net iets anders.

Zelfs de wortels zijn eetbaar. Wij hebben niet de neiging om die te gebruiken maar in de Thaise keuken is het een vanzelfsprekendheid.

Mierikswortel

Bladeren en bloemen van Mierik
Bladeren en bloemen van Mierik

De witte wortel van de doorlevende mierikplant, evenals de lancetvormige bladeren en witte bloempjes zijn eetbaar. Mierikswortel bevat veel vitamine C. Gebruik er echter niet te veel van in een gerecht want het is erg pikant.

De mierikswortel is het meest bekende deel van de plant. Het heeft een erg pittige smaak, sterker dan mosterd en radijs. Mierikswortel wordt meestal geraspt en toegevoegd aan zure room, al dan niet in combinatie met limoenrasp, knoflook en dille. Lekker als dipsaus bij zalm of rundsvlees maar ook bij vegetarische balletjes. Je kan de wortel ook stoven en als bijgerecht serveren of aardappelkoekjes maken met geraspte mierikswortel. Om thee te zetten overgiet je de stukjes mierikswortel met kokend water en laat je deze 10 minuten trekken.

De bloemetjes van Mierik zijn een streling voor het oog bij salades. Ook de jonge bladeren kan je versnipperen en mengen in salades. De oudere bladeren kan je wokken.

Ook interessant om te lezen: