Het plantseizoen komt eraan! Ga je dit jaar voor aardappelen of zoete aardappelen? Of misschien wel voor beiden?

Om je keuze te vereenvoudigen, bekijk ik graag met jou de verschillen en gelijkenissen tussen zoete aardappel en gewone aardappel.

Wat is het verschil tussen zoete aardappel en gewone aardappel?

  • De zoete aardappel behoort tot de windefamilie, ze is verwant aan de bekende eenjarige klimplant Ipomoea purpurea en eigenlijk ook een beetje familie van het onkruid haagwinde. De gewone aardappel behoort tot de nachtschadefamilie waar ook de tomaat en paprika bij hoort.
  • De zoete aardappel smaakt meer naar wortel en is dus zoeter dan de gewone aardappel.
  • In tegenstelling tot gewone aardappelen, zijn zoete aardappelen klimplanten: ze kunnen op een draadwerk geleid worden. Zo hebben de bladeren maximaal zon en nemen ze weinig plaats in beslag. Hoe meer zon op de bladeren kan vallen, hoe dikker de zoete aardappels worden.
  • Als je zoete aardappelen over de bodem laat groeien, is het een bodembedekker die beter onkruid kan onderdrukken dan gewone aardappelplanten.
  • Zoete aardappelen hebben meer warmte nodig dan gewone aardappelen om te groeien. Gemiddeld hebben zoete aardappels temperaturen van 24°C-30°C overdag en 15°C-20°C ’s nachts nodig. Er zijn ondertussen wel rassen die meer aangepast zijn aan ons klimaat.
  • Gewone aardappelen hebben meer water nodig bij hitte in vergelijking met zoete aardappelen.
  • Als je zelf stekken wilt kweken van zoete aardappel, kost dit veel tijd. De opkweek tot stekken gebeurt in huis bij veel warmte. Gewone kleine aardappelen kiemen vanzelf op een lichte, koele plaats bij 10 à 12°C.
  • Zoete aardappelen worden pas eind mei gepland terwijl aardappelen naargelang de soort tussen begin maart en eind april in de grond kunnen.
  • Je kan bij aardappelen kiezen tussen vroege, middelvroege en late rassen. Bij zoete aardappel kan je dat niet maar er zijn wel verschillende rassen. Het verschil bij zoete bataat rassen zit vooral in het brix-niveau (hoe zoet ze zijn) en hun aanpassingsvermogen aan klimatologische omstandigheden.
  • Zoete aardappel plant
  • Zoete aardappelen hebben momenteel minder ziektes dan gewone aardappelen.
  • De bladeren van zoete aardappel zijn eetbaar, ze smaken naar snijbiet. De bladeren van gewone aardappel zijn giftig. De aardappelen zelf bevatten ook een giftige stof solanine, die bij sommige mensen leidt tot artritis, pijnlijke knieën, polsen en stijve gewrichten.
  • De knollen van zoete aardappel groeien vaak verder weg van de moederplant dan bij gewone aardappelen. Oogst dus voorzichtig!
  • Zoete aardappelen hebben geen stadium waarin ze volgroeid zijn. Bij gewone aardappelen is dit wel het geval. Als het loof afsterft, zijn gewone aardappelen klaar om geoogst te worden. Bij zoete aardappelen kijkt men vooral naar de grootte om te beslissen of ze al dan niet geoogst worden. Beneden de 10°C stopt de groei van de knol en worden ze ten laatste geoogst.
  • Zoete aardappel is veel gevoeliger aan kneuzingen dan de gewone aardappel. Kneuzingen die niet genezen, leiden tot zwarte plekken onder de schil van de zoete aardappel.
  • In tegenstelling tot de gewone aardappel moet de zoete aardappel warm (bij 25°C) en donker bewaard worden, zeker de eerste 14 dagen. Dit is belangrijk om de kneuzingen van de oogst te genezen en de schil harder te maken waardoor ze beter bewaren. Dit bewaringsproces zorgt er ook voor de dat bataat zoeter wordt door omzetting van zetmeel naar suiker.
  • Na 14 dagen bewaar je de zoete aardappelen bij 15°C op een donkere plaats. Gewone aardappel bewaar je best tussen 4° C en 10°C.

Gelijkenissen tussen zoete aardappel en gewone aardappel

Ondanks dat de zoete bataat en gewone aardappel niet tot dezelfde familie behoren zijn er toch gelijkenissen.

  • Zowel de zoete aardappel als gewone aardappel heeft rassen in verschillende kleuren.
  • Net als aardappelen kunnen zoete aardappelen worden aangeaard zodat de knolvorming wordt gestimuleerd. Dit gaat alvast beter bij zoete aardappel als deze aan een klimrek worden geleid.
  • Zoete aardappelen kunnen behalve in volle grond ook in kuipen of zelfs in zakken potgrond worden gekweekt. Met aardappelen kan je dat ook doen.
  • Je kan met beiden dezelfde gerechten maken: gestoomd, puré, gepoft en frietjes.

Wat is het verschil in voedingswaarde tussen de zoete aardappel en gewone aardappel?

Zoete aardappel en gewone aardappel verschillen niet zoveel in voedingswaarde als soms beweerd wordt. De voedingswaarde wordt enerzijds bepaalt door de rassen ( elke soort heeft net een iets andere voedingswaarde) en anderzijds de bereidingswijze.

  1. Calorieën en koolhydraten
  2. Het verschil in calorieën en koolhydraten wat voor beide aardappelsoorten iets verschillend ligt, maakt eigenlijk niet uit. Wat telt is dat de zoete aardappel veel meer vezels bevat, wat bepalend is voor de glycemische index. De glycemische index (GI) geeft aan hoe snel koolhydraten worden opgenomen in het bloed. De koolhydraten van gewone aardappels worden sneller verteerd door het lichaam dan die van zoete aardappels. Dat heeft twee redenen:

    • De koolhydraten van zoete aardappel bestaan voor 53 % uit complexe koolhydraten. Dit betekent dat het lichaam deze eerst moet omzetten naar enkelvoudige koolhydraten vooraleer ze terecht komen als glucose in het bloed.
    • De resterende koolhydraten zijn enkelvoudig en doen de glucose in het bloed wel direct stijgen. Dit wordt echter vertraagd dankzij de grote hoeveelheid voedingsvezels. De voedingsvezels zorgen voor een tragere opname van de suikers waardoor je langer een verzadigingsgevoel hebt en een stabielere bloedsuikerspiegel.

    De GI voor de gewone aardappel ligt op 78 terwijl bij bataat deze maar 46 bedraagt. En dit terwijl de zoete aardappel wel meer suikers bevat. Ga je echter de zoete aardappel frituren, dan gaat de GI wel oplopen tot 94 dus bijna net zo hoog als de GI van pure glucose (100).

    Voedingswaarde

  3. Mineralen
  4. Wat de mineralen betreft, zijn de twee aardappels gelijklopend. Alle mineralen en spoorelementen die in zoete aardappel zitten, vind je ook in de gewone aardappel terug. Zoete aardappelen bevatten opvallend meer calcium, ijzer en natrium. Gewone aardappelen bevatten meer kalium en magnesium.

  5. Vitamines
  6. In beide vruchten zijn een hele reeks vitamines aanwezig. Het meest opvallende verschil ligt bij vitamine A (versterking van immuunsysteem) dat enorm hoog is bij de zoete aardappel. Behalve vitamine A is vitamine C (antioxidant) bij zoete aardappel ook een pak hoger. Verder zijn er nog verschillen maar niet zo expliciet. Vitamine B3 is duidelijk meer aanwezig in de gewone aardappel evenals Foliumzuur (vit.11).

    Wat ook belangrijk is: de oranje bataat is rijk aan Bétacaroteen en de diep paarse variant aan anthocyanen. Dit zijn antioxidanten. Bétacaroteen wordt door de lever opgeslagen en indien nodig, beschikbaar gemaakt voor de aanmaak van vitamine A. Bij een gezonde en gevarieerde voeding krijgen we voldoende vitamine A binnen.

    De ADH waarden in de tabel hier beneden geven aan hoeveel de vitamines in aardappel en zoete aardappel per 100 gr bijdragen aan de gemiddelde hoeveelheid die we per dag van elk vitamine nodig hebben.

Voedinstabel

Maken gewone aardappelen je dikker dan de zoete aardappelen?

Als we enkel de cijfers van de voedingswaarden naast elkaar gaan leggen, is er relatief weinig verschil tussen de gewone aardappel en zoete aardappel. Toch zijn de zoete aardappelen populair geworden omdat ze gezien worden als de ‘slanke’ aardappelen. Dat ligt aan het feit dat er in zoete aardappel tweemaal zoveel vezels zitten. Hierdoor worden de koolhydraten veel trager verwerkt en krijg je weinig schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Pieken in de bloedsuikerspiegel zorgen immers voor gewichtstoename en belemmeren de vetverbranding.

Mijn conclusie: beide aardappels hebben hun kwaliteiten. Een goede afwisseling van beiden lijkt me een gezonde keuze en uiteindelijk is het een kwestie van smaak! Nog een tip: gebruik ook de schil van de zoete bataat, daarin zit de meeste Vitamine A.

Verschillende kleuren zoete aardappelen en gewone aardappels

Verschillende kleuren zoete aardappel

Zowel gewone aardappelen als zoete aardappelen kennen we in verschillende kleuren.

Alhoewel de gele aardappel het meest gekweekt wordt en hiervan ook vele variëteiten bestaan, zijn er ook rode, paarse en zwarte aardappels. De truffelaardappel heeft een mooie paarse kleur die behouden blijft na het koken.

Tegenwoordig is er een trend om de oude rassen uit het Andesgebergte terug te cultiveren, net omdat ze zo mooi kleuren op je bord. Het zijn kleine knolletjes maar extra gezond dankzij de grote hoeveelheid antioxidanten.

Van de vele rassen zoete aardappels wordt de oranje bataat het meest gegeten als je het wereldwijd bekijkt. De witte zoete aardappel wordt vooral in Aziatische en Arabische landen gegeten.

Het vruchtvlees van zoete bataat is vaak oranje maar soms ook wit of geel. Het verschil in kleuren zit vooral in de smaak. De oranje en witte varianten zijn zoeter dan de paarse soort.

Ziektes op aardappel versus zoete aardappel

De zoete aardappelplanten die in Nederland en België geteeld worden, hebben zo goed als geen last van ziektes.

Bij de opkweek kunnen zoete aardappelstekjes af en toe last krijgen van bladluizen. Deze kan je gemakkelijk bestrijden met larven van Adalia (lieveheersbeestjes) of Chrysopa (groene gaasvlieg). De grootste boosdoeners in de zoete aardappelteelt zijn te natte gronden en de aanwezigheid van knaagdieren zoals muizen en ratten. Maar ook dat is beperkt.

Gelukkig is de zoete aardappel niet vatbaar voor de zo gevreesde aardappelziekte (Phytophthora) waar gewone aardappelen zeer gevoelig aan zijn. De schimmel wordt gekenmerkt door bruine vlekken op het blad en vervolgens op de stelen. De aardappelloof rot weg en ook de knollen worden aangetast. Eénmaal de schimmel aanwezig is, breidt de besmetting snel uit.

Ook de bekende coloradokevers die op een mum van tijd een aardappelveld kunnen kaal vreten, zijn geen liefhebbers van zoete aardappelplanten.

Dit betekent niet dat de zoete aardappel geen vijanden heeft. In warme continenten zijn er wel degelijk snuitkevers, rupsen en virussen bekend die enorme schade kunnen aanrichten in de teelt van zoete bataat. Wij worden voorlopig hiervan gespaard!