Aanleg van gazons

Eerst en vooral: een gazon aanleggen, is eigenlijk onnatuurlijk. Nergens in de natuur zien we groene, kortgeschoren gazons. Heel lang geleden – bronnen spreken al van de 12de eeuw- werden gazons aangelegd bij kloosters. Doorheen de eeuwen hebben we geleerd dat een mooi gazon bij een huis hoort. Deze overtuiging zit diep ingebakken en daar hebben we veel geld voor over.

In deze tijd, waar iedereen het heeft over verlies aan biodiversiteit en de mensheid bezig is zichzelf te vernietigen, is het misschien de moment om eerst even na te denken of je wel mee wilt in deze tredmolen. Je zou ook kunnen kiezen voor een groene weide die je regelmatig maait. Dan heb je niet de neiging om te gaan bemesten en geeft het niet dat er onkruiden of mossen groeien maar heb je wel even goed een groen, mals tapijt!

Heeft het gazon in de klassieke zin voor jou een echte meerwaarde? Dan willen we je graag helpen om dit op een duurzame manier aan te leggen, wat meteen inhoudt dat je een sterker grasveld gaat creëren dan met de klassieke aanpak.

Braakliggend terrein onkruidvrij maken

Misschien is de bodem volledig begroeid met onkruid of staan er wilde grassen? Zo vlug een bodem bloot ligt in de natuur, komen er pioniersplanten op groeien. Dit zijn meestal planten met diepe wortels en grote bladeren die zich snel verspreiden over het gebied. We noemen het dan onkruid. In dergelijk geval moet je eerst het terrein onkruidvrij maken. Als je dit op een duurzame manier wilt aanpakken, vraagt dit tijd.

De meest ecologische manier is het onkruid uitspitten. Als dit onmogelijk is kan je het perceel vol dik karton leggen dat elkaar goed overlapt zodat er geen licht meer op de bodem valt. Erbovenop leg je takken (snoeihout) of stro zodat het niet kan weg waaien. Afhankelijk van welk onkruid er op je terrein groeit, laat je het karton 6 maanden tot 2 jaar liggen. Het karton en het stro zal vergaan en de resten kunnen nadien in de bodem worden ingewerkt of afgevoerd.

Wil je meer weten over hoe hardnekkige onkruiden aanpakken?

Ondergrond bij gras zaaien

De ondergrond verbeteren bij gras zaaien is essentieel. Gazons vragen een luchtige, waterdoorlaatbare en humusrijke bodem om goed uit te groeien. Wil je gazon zaaien of grasmatten leggen, in beide gevallen is het nodig om eerst de ondergrond van het gazon optimaal voor te bereiden.

Je denkt misschien, moet dat echt? Grond verbeteren voor gras vraagt immers meer werk maar toch is het noodzakelijk als je nadien een sterk gazon met weinig grasproblemen wilt hebben. De ondergrond van je gazon is namelijk de voedingsbodem voor je graswortels zolang het gazon bestaat. Door de bodem te voeden en niet de grasplanten, krijg je sterk uitgegroeid gras dat resistent is tegen schimmels.

Belangrijke vragen om te stellen zijn: welke grondsoort heb ik? Hoe is mijn bodemstructuur? Welke zuurtegraad heeft mijn bodem?

Welke grondsoort heb ik?

Uiteraard is het een verschil of je gazon wilt aanleggen op zandgrond, leem- of kleigrond. Daar waar zandgrond (zonder een bewerking van onze kant) weinig water en voedingsstoffen kan vasthouden, gaat kleigrond uit zichzelf vruchtbaarder zijn maar niet luchtig en waterdoorlatend. Daar tussen zit de meest ideale bodemstructuur voor gras met name zand-leem of lichte leemgrond.

Gazon aanleggen op zandgrond

Wil je een gazon aanleggen op zandgrond, dan kan je best enkele jaren op voorhand de grond beginnen te verrijken met organisch materiaal door de bodem het heel jaar rond te mulchen. Zo ontstaat er een rijke buffer aan humus in de ondergrond, ideaal om gazon te zaaien. Of je moestuiniert eerst meerdere jaren op het stuk grond dat je wilt omvormen tot gazon met de mulchtechniek.

Kan of wil je niet zolang wachten, is er een andere optie met name de bodem verzwaren met bentoniet. Bentoniet is een bodemverbeteraar voor zandgrond. Met bentoniet voeg je kleimineralen toe aan de bodem waardoor vocht en voeding beter worden vastgehouden. Bentoniet verdwijnt niet meer eenmaal toegediend, het verrijkt blijvend de bodem doordat de zandkorrels gebonden worden aan de kleikorrels.

Gebruik maximum 20 kg per are en vermeng dit met de bovenste 30 cm van je bodem. Dit kan je eenmalig doen met een frees als het een grote oppervlakte betreft. Anders kan dit ook ondergespit worden. Gezien bentoniet goed moet gemengd worden met de zand, kan je niet anders dan eenmalig deze bodembewerking uitvoeren.

Spitten of frezen is slecht voor het bodemleven in de bodem en vermijd je dus zoveel als mogelijk. Lees hier meer over "tuinieren zonder spitten".

Gazon aanleggen op kleigrond

Kleigrond is te zwaar om een gazon aan te leggen. Ook hier geldt dezelfde regel als bij zandgrond. Ofwel eerst de ondergrond voorzien van humus door deze jaren te verrijken met organisch materiaal waardoor we de grond luchtiger maken. Ofwel de bodem kunstmatig verluchten door lavagruis in te werken. Je hebt veel meer lavagruis nodig om kleigrond te verluchten dan bentoniet om zandgrond te verzwaren. Lavagruis koop je best in bigbags en moet ook in de bovenste 30 cm van de bodem worden ingewerkt.

Verdichte grond en gras(zoden)

Verdichte grond ontstaat als er met machines over je terrein werd gereden om grondwerken uit te voeren. Hierdoor worden de gronddeeltjes op elkaar geperst waardoor ze nauwelijks nog water en lucht kunnen doorlaten. Op een verdichte grond gras zaaien is om problemen vragen. Hoe verdichte grond losmaken?

Je hebt minstens twee jaren nodig om de grond min of meer terug in orde te krijgen. Je begint met eenmaal te frezen en zaait dan een groenbemester in die goed en diep wortelt. Wil je later nog een grondbewerking uitvoeren, gebruik dan een woelvork dus niet meer frezen of spitten. Waarom?

Je moet een actieve bodem creëren met veel micro-organismen en goede schimmels. Enkel een actieve bodem kan je verdichte grond terug normaliseren. Als je elk jaar freest of spit, keer je de bodem en dit is nefast voor het bodemleven. Meer lezen over "de rol van een levende bodem".

Kies voor een groenbemester die diep wortelt en veel bladmassa geeft. Japanse haver beantwoordt aan deze vereisten. Bij vorst vriest Japanse haver af, de bladmassa komt dan als organisch materiaal terug op de bodem terecht. Zo verrijk je de bodem met organische stof en bouw je bodemleven op.

De tijd dat er geen groenbemester staat, kan je mulchen met gras en blad. Als de bodem het hele jaar bedekt blijft (met mulch, met groenbemester) kunnen de gunstige micro-organismen zich maximaal ontwikkelen.

Na twee jaar kan je kijken of de bodem terug voldoende structuur heeft en luchtig is.

Bemesting bij aanleg gazon

Vaak wordt er al korrelmeststof gestrooid bij de aanleg van gazon. Dit is echter niet nodig en zelfs schadelijk voor het jonge gras. Wel is het belangrijk om bij gras zaaien de ondergrond te verrijken met organisch materiaal. Dit is van belang om het bodemleven te activeren en te behouden. Het beste is compost als je die zelf voldoende hebt en/of wormenaarde.

Turf raden we ten sterkste af vanuit ecologisch standpunt: bij turfwinning wordt de veenbodemlaag afgegraven en daarmee het ecosysteem verwoest. Gangbare compost aankopen is ook een optie maar doe ik zelf niet omdat de gecomposteerde groenafval resten van chemisch bespuitingen kan bevatten. Om de bodem te voorzien van voldoende organisch materiaal, werk je 2 tot 4 m3 compost in per 100 vierkante meter, afhankelijk van de soort grond.

Wormenaarde is ideaal om een levende bodem te stimuleren. Het heeft een zekere meststofwaarde (N-P-K) maaar bevat vooral enorm veel sporenelementen, mineralen, goede bacteriën en schimmels. De combinatie van organische stof en gunstige micro-organismen zorgen voor een levende bodem. Gebruik 2 tot 3 cm wormenaarde als toplaag om gras in te zaaien. Ingeval van aanleg gazon met graszoden, meng je 3 l wormenaarde per m2 in de bovenste grondlaag vooraleer de grasmatten te leggen.

Zuurtegraad meten voor gazon zaaien

Belangrijk is om de PH-waarde (zuurtegraad) van je bodem te kennen. De ideale PH-waarde varieert naargelang het bodemtype (zand- leem-klei) maar is ook afhankelijk van de hoeveelheid organische stof die in de grond aanwezig is.

De juiste zuurtegraad zorgt ervoor dat het bodemleven (de nuttige micro-organismen) de organische materialen in de bodem op het juiste tempo afbreekt en als voedingsstoffen ter beschikking stelt van de graswortels.

Te zure gronden bevatten weinig bodemleven. Micro-organismen sterven af onder invloed van zuren en zouten (= meststoffen).

Omgekeerd leidt teveel kalk tot een te snelle afbraak van de organische stof en humuslaag. Strooi dus nooit kalk of lavameel zonder de zuurtegraad van je bodem te kennen. Al jaren blijkt uit bodemonderzoeken dat de privétuinen teveel gekalkt zijn!

Gazongrassen groeien het beste op lichtzure grond. Streefzone voor:

zand: PH 5.1-5.6
zandleem en leem: PH 5.7-6.2
klei: PH 5.7-6.4

Is de ondergrond te zuur, kies dan voor lavameel in plaats van landbouw- of zeewierkalk. Lavameel heeft vele voordelen ten opzichte van kalk, zowel ecologisch als fysisch voor de bodem zelf. Meer weten over hoe je grond bekalken met lavameel?

Bekalken doe je best op een ander moment dan het aanbrengen van compost of wormenaarde. Je doet dit bij voorkeur in de wintermaanden.

Gras zaaien: stappenplan

Vanaf de moment dat de ondergrond in orde is (zie hierboven), kan je volgende stappen zetten.

Grond egaliseren

Met de hark maak je de grond zo gelijk als mogelijk. Je kan ook de achterkant van de hark gebruiken (dus niet de kant met de tanden) als er nog meer grond moet verplaatst worden. Zelf vind ik een onkruidverkruimelaar erg handig om de grond gelijk te trekken.

Vooraf onkruiden wieden

Ligt de bodem klaar om gras in te zaaien, is het interessant om nog een tijd te wachten en onkruidenzaden in de toplaag te laten kiemen. Schoffel de onkruiden ondiep weg zonder de bodem te veel te beroeren. Anders komen weer andere onkruidzaden naar de toplaag. Doe dit drie keren met een tussenperiode van 14 dagen. Zo vermijd je dat er veel onkruidzaden kiemen op het moment dat je gras gezaaid hebt.

Zaaien van gras

Gras zaaien doe je best op een vochtige bodem, wacht dus de juiste moment af! De dag dat je zaait, kan het best niet waaien, anders krijg je het zaad niet gelijkmatig verdeeld. Zaai in twee stappen: de ene helft van je graszaad in de lengterichting, de andere helft in de breedterichting van je gazon.

Tip: om te vermijden dat vogels veel graszaad komen oppikken, kan je een voederhuisje plaatsen waar ze zaad kunnen eten. Zo gaan ze minder graszaad van de grond oppikken. Er bestaat ook gekleurd graszaad om vogelvraat te weren. De kleurstof is natuurlijk en milieuvriendelijk.

Inharken en walsen

Nadat het gras gezaaid is, kan je het lichtjes inharken en vervolgens met een tuinwals goed aandrukken. Je kan met het walsen ook wachten tot het zaad gekiemd is. Dan druk je het dieper in de grond, wat het gras sterker maakt.

Gras sproeien na het zaaien

De eerste weken moet het gras regelmatig beregend worden als het onvoldoende regent. Doe dit met een fijne waterstraal zodat de zaadjes ter plaatse blijven liggen. Het duurt 2 à 3 weken vooraleer het zaad gekiemd is. Die periode mag de grond niet uitdrogen. Ingeval van droogte, moet je 3 keer per week beregenen tot het gras gekiemd is.

In plaats van een gewoon beregeningssysteem kan je ook gebruik maken van een hoge drukspuit die je fijn en van ver laat spuiten over je gazon. Dit is vooral interessant als je een grote oppervlakte moet vochtig houden of een hellend terrein.