Frambozen

Leiframbozen laten zich gemakkelijk combineren met braambessen om een fruithaag te vormen.

Frambozen hebben meestal stekels maar er zijn ook doornloze fambozensoorten.

Braamboos is een kruising tussen braam en framboos. De loganbes is de populairste. Het is een kruising tussen een doornloze braam en framboos waardoor ze geen stekels heeft. De vruchten lijken het meest op een stevige framboos, daarom noemt men deze plant ook doornloze framboos.

Tip: er zijn ook ziekteresistente frambozensoorten.

Wanneer frambozen planten?

Frambozenstruiken kunnen geplant worden tussen eind oktober en eind maart, als het niet vriest. Snoei de struiken na het planten terug tot 30 cm boven de grond.

Waar groeien frambozen het best?

Frambozenstruiken wortelen oppervlakkig. Ze hebben daarom behoefte aan een luchtige, humusrijke en vochthoudende ondergrond. Ze staan het liefst in volle zon waardoor de vruchten extra zoet worden alhoewel halfschaduw ook kan. De grond mag lichtzuur zijn.

Frambozen kunnen niet tegen natte voeten alhoewel er variëteiten te krijgen zijn die daar beter tegen kunnen. In het algemeen zet je een frambozenstruik liever iets te droog dan te nat.

Plant 6 tot 8 frambozenplanten per lopende meter. Plant je meerdere rijen naast elkaar, zet ze dan in een noord-zuidlijn zodat alle planten zon blijven vangen.

Frambozen worden best aan draden of een scherm gekweekt gezien ze vrij lange, dunne takken hebben. Opbinden is zeker interessant als je maar een beperkte ruimte hebt en het geeft ook meer opbrengst.

Frambozen stekken

Links: nieuwe scheuten - rechts: moederplant

Frambozen kan je zeer gemakkelijk stekken. De worteluitlopers die onderaan de struik ontstaan kan je met een spade uitsteken. Je kan ze meteen in volle grond herplanten of in een bak met goede potgrond.

Ik liet 2 gekochte frambozenstruiken 2 jaren in deze pot staan zonder ze jaarlijks tot net boven de grond te snoeien. Ik kon er 25 nieuwe scheuten van nemen om te planten in volle grond.

Water geven aan frambozen

Na het planten worden de frambozen goed aangegoten. Eénmaal aangieten volstaat gezien ze in de winter of het vroege voorjaar worden aangeplant.

Als je frambozenstruiken in een humusrijke grond staan, kan het gieten in het groeiseizoen worden beperkt. Mulchen onder de frambozen is een aanrader: het zorgt ervoor dat de grond langer vochtiger blijft. Bovendien geef je op die manier voeding aan je planten. Zo snel mogelijk mulchen is daarom belangrijk, je kan dit doen met het eerste, gemaaid gras.

Bij langere, droge periodes vragen frambozen regelmatig vocht, anders gaan takken verdrogen. Sommige mensen verkiezen om bij het aanplanten meteen een druppelsysteem te leggen. Een druppelsysteem spaart tijd en is zuiniger in gebruik.

Hoe frambozen bemesten

Het is super efficiënt om de bodem goed voor te bereiden alvorens frambozen te planten. Indien de grond is vastgelopen, woelvork dan eerst zodat er weer lucht en licht in de bodem komt.

Meng in het plantgat wormenaarde, gerijpt stalmest of zelfgemaakte compost. Dit vergroot het bodemleven en voegt organische materiaal toe aan de bodem.

De grond bekalken hoef je niet te doen. Frambozenstruiken groeien graag op iets zure grond. Bovendien blijkt uit grootschalig bodemonderzoek dat de meeste tuinen een te hoge Ph hebben. Te veel kalk in de grond leidt tot een snellere afbraak van organisch materiaal. Iets wat we juist niet willen.

Behalve wormenaarde, gerijpt stalmest en zelfgemaakte compost hoef je geen andere korrelmeststoffen te geven.

Mulchen is wel belangrijk. Mulchen stimuleert de groei van gunstige micro-organismen in de bodem. Deze zorgen op hun beurt dat voedingsstoffen uit de bodem ter beschikking komen voor de struiken.

Framboos snoeien

Frambozen snoeien is erg eenvoudig en moet jaarlijks gebeuren om een goede oogst te hebben. Het snoeien is afhankelijk van wanneer de frambozen geplukt worden. Meteen na de oogst snoeien is daarom het gemakkelijkst. Je ziet dan nog de restanten van de vruchten op de takken waardoor je je niet kan vergissen.

Hierbij een stappenplan voor snoei van framboos:

Zomerframboos

• Zomerframbozen kunnen meteen na de oogst gesnoeid worden of in de winter op een zonnige dag. Alle takken die vruchten hebben gedragen worden tot 15 cm boven de grond verwijderd.
• Na de snoei van de zomerframbozen ontstaan nieuwe vruchttakken vanuit de grond die volgend jaar vruchten dragen.
• Snoei in het voorjaar (februari) de zwak groeiende scheuten er tussen uit en top de nieuwe scheuten zodat de plant meer gaat vertakken en meer vruchten zal dragen.

Herstframboos

• Herfstframbozen worden gesnoeid in de winter; december is een goede maand. Net als de zomerframbozen tot 15 cm boven de grond.
• De herfstframbozen maken in het voorjaar nieuwe vruchttakken aan, waarop hetzelfde jaar de vruchten komen. Ze mogen in het voorjaar niet gesnoeid worden. In de zomer kan je wel zwakke takken weghalen.

Ziekten en plagen bij framboos

Hoe houd ik frambozen gezond? Er zijn verschillende schadelijke insecten en schimmels die zich thuis voelen op bessenstruiken. Gelukkig zijn er in een biodiverse tuin ook veel natuurlijke vijanden! Ik bespreek hieronder de meest voorkomende problemen.

Eerst een kort schema om je op weg te helpen. Als je je probleem gedetecteerd hebt, kan je verder klikken voor meer uitleg.

Plagen op frambozenstruiken

Bladluis op frambozenstruik

Meerdere soorten bladluizen komen in frambozenstruiken voor. Ze kunnen verschillend van kleur zijn maar veroorzaken dezelfde schade. Door hun zuigschade worden de bladeren plakkerig en gaat hier op termijn een zwarte schimmel op groeien.

Wil je alles weten over bladluizen in het algemeen?

De kleine frambozenluis

Een soort die enkel op frambozen voorkomt. Ze zijn ontzettend klein (2 mm), bleekgroen en bedekt met was. In de zomer komt deze luis in een nog kleiner formaat voor, met name zijn ze dan maar 1 mm groot. Je moet dus al heel goed kijken om ze op te merken.

Ze leven met veel samen in de toppen van de frambozenstruiken. Hun zuigschade veroorzaakt scheutmisvorming, verdorde bladeren en een grote hoeveelheid honingdauw waardoor de planten bevuild worden. Ze draagt ook virussen over. De kleine frambozenluis komt vanaf maart tot eind oktober voor.

Luis op frambozenstruik bestrijden

Heb je van nature lieveheersbeestjes of oorwormen in de buurt, dan zullen ze zich tegoed doen aan deze frambozenluis. Gezien deze luizen al vanaf maart actief zijn, is het vroeg voedsel voor de lieveheersbeestjes. Oorwormen komen pas begin juni bovengronds en zullen dan hulp bieden om de frambozenluis te onderdrukken.

Heb je onvoldoende natuurlijke vijanden in je tuin, kan je Chrysopa uitzetten. Chrysopa larven eten alle soorten bladluis en zelfs spint en trips.

Tip: meestal zitten er mieren in de bessenstruiken als er bladluizen aanwezig zijn. Mieren beschermen de bladluizen om te kunnen genieten van de suikers die ze uitscheiden. Wil je met natuurlijke vijanden zoals Chrysopa larven werken, moet je de mieren eerst bestrijden. Ze doden immers de uitgezette larven omdat ze deze herkennen als natuurlijke vijanden van de bladluis. Dit kan je doen met onze ecologische mierenlokdoosjes of met mier-run als je het mierennest kunt vinden.

Trips in frambozenstruik

Er zijn drie soorten tripsen (ook donderbeestjes genoemd) die de framboos kunnen belagen: de Californische trips, de rozentrips en de tabakstrips.

Meer weten over tripsen in het algemeen en de verschillende soorten?

Schade van de tripsen uit zich in witte vlekjes op de bladeren, het gevolg van de zuigschade van larven en volwassen tripsen. Vruchten worden misvormd en kleuren bronsachtig zoals bij aardbeien.

Tripsen zelf vallen bijna nooit op. Eerst en vooral zijn ze erg klein (1 à 2mm) maar bovendien zijn ze vaak lichtschuw, zeker de Californische trips, waardoor ze zich schuilhouden in gesloten bloemknoppen en groeipunten. Ze kent veel generaties per jaar en kan vooral in kassen voor grote schade zorgen.

Hoe trips bestrijden?

• Hang blauwe vangplaten op tussen de frambozenstruiken om de volwassen tripsen te signaleren en weg te vangen.
• Heb je jaarlijks last van trips, gebruik vanaf de bloei kweekzakjes tegen trips gecombineerd met Orius. Op dat moment zijn de tripsen al aanwezig. De roofmijten in de kweekzakjes blijven 4 weken actief en zuigen eitjes en jonge tripslarven leeg. Orius eet de volwassen tripsen en oudere larvestadia. Na 4 weken de kweekzakjes vernieuwen om blijvend bescherming te hebben.
• Bij een grote aantasting, gebruik Orius roofwantsen in combinatie met cucumeris roofmijten in strooikoker, dus geen kweekzakjes. Herhalen indien nodig na twee à drie weken of schakel over op kweekzakjes tegen trips.

Meer lezen over hoe trips in de kas bestrijden? HIer vind je meer concrete uitzettingsschema's voor trips op fruit te bestrijden.

Frambozenbloesemkever

De frambozenbloesemkever, ook aardbeikever genoemd, is een zwart kevertje van 3 mm groot. In zijn dekschild zitten dikke groeven. De kever is actief op frambozen, aardbeien en bramen. Ze leven in de natuur op wilde bramen en bosaardbeien.

De volwassen kevers overwinteren in de strooisellaag. Vanaf eind april komen ze tevoorschijn. De vrouwtjes leggen één eitje per gesloten bloemknop. De larven die uit de eitjes komen voeden zich met de afgestoken bloemknoppen en verpoppen daarin.

De bloemen verdrogen voor ze opengaan.

Frambozenkever

De frambozenkever is 5 mm lang, lichtbruin van kleur en behaard. Ze overwinteren in een cocon in de grond en komen vanaf mei tevoorschijn. De volwassen kevers voeden zich met stuifmeel en nectar waardoor de vruchtvorming in het gedrang komt.

De kevers leggen hun eitjes af op de groene of bijna rijpe frambozen. De kleine, witte larven voeden zich met de bessen waardoor deze verschrompelen en afvallen.

De verpopping gebeurt in de zomer. Een nieuwe generatie kevers verschijnt al in augustus en kan schade toebrengen aan de herfstframbozen.

Frambozengalmijt

Galmijten zijn miniscuul klein (0.16 mm) en met het blote oog niet op te merken. De mijten en hun larven zuigen aan de frambozen bladeren waardoor aan de bovenkant grote gele vlekken ontstaan en aan de onderzijde grijze, viltachtige vlekken. De frambozengalmijt kan ook braam aantasten.

Bij een ernstige aantasting zullen delen van de vrucht groen en hard blijven.

Frambozengalmijt bestrijden?

• Alle verdroogde vruchten verwijderen, hierin overwinteren de mijten.
• Struiken snoeien en de takken verwijderen
• Galmijten kunnen bestreden worden met Andersoni roofmijten. Gezien er veel generaties per jaar zijn, de uitzettingen regelmatig herhalen of als de infectie verminderd is overschakelen naar Andersoni-breeding-system.

Spint op frambozenstruiken

Framboos is zeer gevoelig aan spintmijten. Zeker in kassen is het een alomvoorkomend probleem en In warme, droge zomers kan je ook buiten hiervan last hebben. Op tijd ingrijpen is de boodschap, anders kan de plaag niet meer te overzien zijn.

Kasspint of bonenspintmijt zuigt aan de onderkant van de bladeren waardoor deze witte puntjes krijgen en later een dof uiterlijk. Ook de groei van de vruchten wordt daardoor geremd. Bij zware aantasting vormen er zich webben van spinseldraden.

Bestrijd spintmijten buiten en in de kas met Forni-mite en Soni-mite kweekzakjes tegen spint. Je kan ook kiezen voor één van onze spintbestrijdingspakketten.

Meer weten over kasspint en haar bestrijding?

Witte vlieg op framboos

Framboos in kassen worden vaak aangetast door witte vlieg.

Alles weten over witte vlieg en hoe deze biologisch te bestrijden?

Taxuskever op framboos

Larve van de taxuskever eten aan de wortels van struiken; kleinfruit en sierplanten worden getroffen. Framboos, druiven en aardbeien zijn gevoelig aan taxuskever.

Bij gebrek aan wortels sterven de planten af. De volwassen taxuskever eet golfvormige happen uit de bladeren. Met dit schadebeeld verraadt de taxuskever zijn aanwezigheid. Het is een nachtkever die overdag zelden wordt gezien.

Alles weten over taxuskever en hoe deze biologisch te bestrijden?

Suzukii-fruitvlieg op framboos

Deze Aziatische fruitvlieg legt haar eitjes in groen en rijpend fruit. De witte larfjes in de vruchten voeden zich met de inhoud waardoor de vruchten rotten en druppen. Gezien de Suzukii fruitvlieg veel generaties per jaar kent, kan ze enorme schade aanrichten bij fruitsoorten met een zachte schil zoals frambozen, bramen maar ook kersen. Door de aantasting vallen er veel vruchten op de grond tijdens de pluk.

Hoe fruitvliegjes op framboos bestrijden?

Zorg dat de frambozen op tijd worden geplukt en pluk regelmatig tijdens de oogstperiode.

Aangetaste vrucht meteen verwijderen, niet op de grond of aan de struik laten hangen. Niet op de composthoop gooien of ergens anders in de tuin.

Om de Suzukii fruitvlieg onder controle te houden, hang je vangvallen op met appelciderazijn of een voor geprepareerde lokstof Dros’attract. Voor aan massa vangst te doen, moeten minimum 10 vallen per are worden voorzien.

Indien mogelijk kan je de planten overkappen en afdekken met fijnmazig insectengaas. Dit heeft enkel zin als er nog geen Suzukii fruitvliegjes aanwezig zijn op het moment dat je de overkapping maakt. Anders zullen de fruitvliegjes zich onder het insectengaas bevinden en zich verder voortplanten.

Schimmels op frambozen

Echte meeldauw op frambozen

Echte meeldauw op druiven

Als je op de bladeren en later op de vruchten een witte poederschimmel aantreft, worden je planten getroffen door witziekte of echte meeldauw.

Een beginnende aantasting herken je aan bleke, geelachtige vlekjes op de bladeren. Daarna ontstaat de witte schimmelpluis en bij zware aantastingen verdrogen de bladeren en kunnen ze afvallen. De vruchten gaan barsten.

Preventieve maatregelen tegen echte meeldauw:

• Zorg voor een open gewas en verwijder jonge scheuten indien nodig.
• Behandel vanaf de eerste bladvorming tot de oogst de struiken met Oenosan. Zo versterk je de bladeren en vruchten waardoor ze weerbaarder zijn tegen
• Verwijder bij aantasting meteen de beschimmelde bladeren en vruchten.

Botrytis op framboos

Botrytis, ook grauwe schimmel genoemd, veroorzaakt vruchtrot. Frambozen zijn hier heel gevoelig aan omdat ze als vrucht erg fragiel zijn en weinig water kunnen verdragen.

Zowel de bloemtrossen als de vruchten kunnen door deze schimmel worden getroffen. Ze verkleuren eerst bruin en krijgen nadien een grijze schimmelpluis.

De schimmel dringt binnen via afgestorven bloemendeeltjes in de jonge vruchtjes of later in het seizoen via wonden die veroorzaakt zijn door regen en hagel.

Preventieve maatregelen tegen botrytis:

• Vermijd een hoge stikstofgift, hierdoor worden de planten en vruchten zwakker.
• Snoei tot open en luchtige planten, vermijd te veel jonge scheuten per plant.
• Behandel de planten vanaf de bloei met Oenosan en blijf dit om de 2 weken doen tot aan de oogst.
• Ingeval van aantasting door botrytis, verwijder meteen alle aangetaste bessen.
• Frambozen in een tunnel of kas kweken helpt om vruchtrot te voorkomen omdat de bessenstruiken droog blijven.